زمانی که به طور کامل، خود و کودکتان را برای از شیر گرفتن آماده کردید، باید سراغ مرحله آخر، یعنی قطع کامل شیر بروید. این کار سخت‌ترین مرحله در فرآیند از شیر گرفتن است، چرا که کودک باید قبول کند که دیگر نباید برای شیر سراغ سینه برود.
بیشتر مادران برای اینکه کودک دیگر سراغ سینه نرود، روی سینه را با استفاده از یک ماده خارجی می‌پوشانند. راه‌های مختلفی برای ایجاد بی میلی کودک نسبت به سینه مادر وجود دارد، که در ادامه برخی از آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.
۱. از شیر گرفتن کودک با صبر زرد
صبر زرد صمغ سیاهرنگ درختی خاص است که معمولا در نواحی گرم هندوستان و شمال آفریقا رشد می‌کند. از گذشته تا به امروز مادران زیادی از این ماده برای از شیر گرفتن کودک خود استفاده کرده‌اند و نتایج خوبی را به دست آورده‌اند. صبر زرد موجب بدرنگی و بدمزگی سینه می‌شود، در نتیجه کودک تمایل خود را برای گرفتن سینه از دست می‌دهد.
مقدار كمی صبر زرد را در مقدار اندكی آب حل كنید و روی سینه بمالید. رنگ سیاه صبر زرد باعث خواهد شد كه كودک، رغبتی به گرفتن سینه نداشته باشد. كودكان سمج‌تر، معمولا به محض چشیدن طعم تلخ صبر زرد، از شیر خوردن منصرف خواهند شد. باید توجه داشته باشید که صبر زرد مسهل است و در صورت مصرف زیاد ممکن است، شکم کودک را روان کند.
۲. از شیر گرفتن کودک با عصاره زنجبیل
عصاره زنجبیل محلولی است که از خود زنجبیل استخراج می‌شود. عصاره زنجبیل بو و طعم تندی دارد و کودک را نسبت به گرفتن سینه بی‌میل می‌کند. مالیدن عصاره زنجبیل روی سینه را به مدت چند روز ادامه دهید، تا جایی که کودک متقاعد شود که سینه شما برای همیشه با گذشته تغییر کرده‌است.
برخی از مادران فکر می‌کنند که کودکان با خوردن شیر آرام می‌شوند. در حالی که این نگرش اشتباه است. گرما، بو و صدای مادر همگی عواملی هستند که به کودک حس امنیت می‌بخشند. زمانی که کودک را از شیر گرفتید، سعی کنید بیشتر در کنار او باشید. با این کار کودک درک می‌کند که ازدستدادن شیر به معنای ازدستدادن مادرش نیست.
۳. استفاده از چسب و ماژیک برای از شیر گرفتن کودک
برخی از مادران سعی می‌کنند با استفاده از چسب یا رنگ آمیزی سینه با ماژِیک، کودک را نسبت به گرفتن سینه بی‌میل کنند. در بیشتر اوقات این گزینه‌ها کاملا مؤثر هستند، اما ممکن است عوارضی را به دنبال داشته باشند. اگر از چسب برای مسدودکردن مسیر شیر، استفاده کنید ممکن است سینه‌تان دچار ورم شود و مدتی شما را آزار دهد.
اگر بعد از رنگ کردن سینه با ماژیک کودک به خوردن شیر ادامه دهد، مواد شیمیایی ماژیک وارد بدن کودک شما خواهد شد و ممکن است او را مریض کند.
از شیر گرفتن کودک در شب
نوزادان زمانی که به دنیا می‌آیند، در نیمه شب هم نیاز به تغذیه دارند و مادران باید نیمه شب از خواب بیدار شوند تا به نوزاد شیر دهند. از شیر گرفتن کودک در شب به این معنی است که دیگر کودک نیازی به تغذیه در نیمه شب نداشته باشد.
بیشتر نوزادان در ۴ تا ۶ ماهگی به وزن و رشد مناسب می‌رسند، به طوری که دیگر نیازی به تغذیه شبانه ندارند. با این حال برخی مادران ترجیح می‌دهند برای از شیر گرفتن کودک به دنبال سرنخ‌هایی از سمت خود کودک باشند. البته نظر قطعی درباره از شیر گرفتن کودک در شب باید توسط پزشک اطفال صادر شود.
بیشتر نوزادان در ۴ تا ۶ ماهگی به وزن و رشد مناسب می‌رسند، به طوری که دیگر نیازی به تغذیه شبانه ندارند.
روش های خواباندن کودک بعد از شیر گرفتن
بی‌قراری و ناآرامی کودک بعد از جدا کردن او از شیر، امری کاملا طبیعی است و در برخی مواقع ممکن است خواب کودک دچار اختلال شود. خواباندن کودکان بعد از شیر گرفتن کار سختی است، اما می‌توانید با یاد گرفتن تکنیک‌های آرام‌سازی کودک قبل از خواب، این مشکل را حل کنید. برای این منظور دستورالعمل‌های زیر را دنبال کنید:
- کودک خود را به غذا خوردن و نوشین مایعات عادت دهید. سعی کنید از سرویس غذای مخصوص برای کودک استفاده کنید تا این کار برایشان هیجان انگیز باشد.
- فرآیند از شیر گرفتن را آهسته شروع کنید و به پیش ببرید تا با طوفانی از اعتراض مواجهه نشوید.
- برای کودکتان قبل از خواب کتاب قصه کودکانه، بخوانید.
- هنگامی که کودکتان را در تخت‌خواب قرار دادید، برایش لالایی بخوانید یا اینکه موسیقی بی‌کلام و آرام پخش کنید.
- دو ساعت قبل از خواب کودک شروع به کم کردن روشنایی کنید. با این کار کودک متوجه می‌شود که زمان خواب فرا رسیده است. برای کم کردن نور چراغ‌ها می‌توانید از چراغ خواب کمک بگیرید.
- قبل از اینکه کودک خوابش ببرد او را در تختش قرار دهید تا با فضای خواب خود آشنا شود. با این کار به کودک می‌آموزید که ورود به تخت‌خواب به معنای فرا رسیدن زمان خواب است.
- از همسرتان برای خواباندن کودک، کمک بگیرید.
- قبل از خواب کودک، به او وعده اضافی دهید تا مطمئن شوید در طول شب به دلیل گرسنگی از خواب بیدار نمی‌شود.
عوارض از شیر گرفتن کودک برای مادر
از شیر گرفتن کودک می‌تواند عوارض جانبی برای مادر و نوزاد داشته باشد. همه مادران با قطع شیردهی، کمی ناراحتی همراه با عوارض دیگر را تجربه می‌کنند. کاهش سطح پرولاکتین و اکسی توسین باعث تغییرات هورمونی می‌شود که می‌تواند منجر به درد فیزیکی هم شود. در ادامه چند مورد از عوارض ترک شیردهی را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
۱. ماستیت و گرفتگی مجاری
زمانی که شما شیردهی را متوقف می‌کنید، ممکن است مجاری سینه شما دچار گرفتگی شوند. مجاری بسته موجب حساسیت شدید و درد در قسمت سینه می‌شوند.
بسته شدن مجاری معمولا موضعی است و در مدت کوتاه رفع می‌شود. اما در برخی مواقع ممکن است منجر به عفونت سینه شود. عفونت سینه عوارضی همچون درد شدید، تب و قرمزی را به دنبال دارد. گرفتگی مجاری و ماستیت را می‌توان با استفاده از پدهای گرم‌کننده و مقداری آنتی‌بیوتیک درمان کرد.
۲. احساس پر بودن سینه‌ها
از شیر گرفتن کودک می‌تواند علت احساس پری سینه‌ها باشد. سینه‌ها به دلیل جمع‌شدن شیر دردناک و سنگین می‌شوند. دوشیدن شیر می‌تواند این احساس سنگینی را کاهش دهد.
۳. بیماری جسمی
برخی از مشکلاتی که پس از قطع شیردهی ظاهر می‌شوند عبارت‌اند از:
- سردرد
- حالت تهوع
- نوسانات خلقی.
این موارد می‌توانند اثر تغییرات هورمونی باشد که در نتیجه قطع شیردهی ایجاد می‌شوند. گاهی اوقات این مشکلات شبیه علائم اولیه بارداری هستند. قبل از تصمیم‌گیری برای از شیر گرفتن با دکتر کودکان خود مشورت کنید.
۴. افزایش باروری
هورمون‌های ترشح‌شده در بدن هنگام شیردهی احتمال تخمک‌گذاری را کاهش می‌دهند. زمانی که مادر شیردهی را متوقف می‌کند، این هورمون‌ها تغییر می‌کنند. مادر ممکن است ظرف شش هفته پس از قطع شیردهی پریود شود، به این معنی که تخمک‌گذاری یک بار دیگر آغاز شده‌است و احتمال بارداری وجود دارد.
۵. افسردگی پس از قطع شیر دهی
پرولاکتین هورمونی است که مسئول تولید شیر در بدن مادر است. این هورمون می‌تواند احساس آرامش و شادی را در مادر ایجاد کند. زمانی که فرآیند از شیر گرفتن کودک آغاز می‌شود، دیگر هورمون پرولاکتین در بدن ترشح نمی‌شود. کاهش سطح پرولاکتین ممکن است، احساس غم را در مادر ایجاد کند. زمانی که مادر این حس را با پایان پیوند بین خود و نوزادش مرتبط کند، ممکن است به افسردگی منجر شود. افسردگی بعد از قطع شیردهی در تمام مادران به وجود نمی‌آید، با این حال اگر احساس افسردگی می‌کنید باید از یک روانشناس کمک بگیرید.
از شیر گرفتن اثرات زیادی روی مادر هم دارد و با چالش‌های فیزیکی و روانی همراه است، پس اگر احساس افسردگی و غم کردید حتما با روانشناس صحبت کنید.
مراقبت از سینه‌ها بعد از گرفتن کودک از شیر
همانطور که می‌دانید، تولید شیر پس از زایمان شروع می‌شود. همانگونه که در ابتدای تولد نوزاد تلاش می‌کنید تا شیر خود را افزایش دهید، در زمان از شیر گرفتن کودک باید عکس این فرآیند را دنبال کنید تا در زمان قطع کامل شیردهی، دچار درد و تورم نشوید. برای جلوگیری از افزایش شیر در زمان قطع شیردهی، باید از خوردن بعضی غذاها همچون سیر و جو، اجتناب کنید. برای اطلاعات بیشتر درباره عواملی که باعث افزایش شیر مادر می‌شوند، می‌توانید مطلب اختصاصی آن را مطالعه کنید.
اگر در زمان از شیر گرفتن کودک احساس سنگینی در سینه‌تان دارید، سعی کنید با دوشیدن شیر این ناراحتی را کاهش دهید. مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن و کمپرس سرد می‌توانند کمک‌کننده باشند.
زمانی که از شیر گرفتن کودک را شروع کردید، نباید سینه‌های خود را ببندید. همچنین نوشیدن مایعات را افزایش دهید. در این مدت سینه‌های خود را به طور مرتب چک کنید تا مطمین شوید مجاری مسدود نشده‌اند. مجاری مسدود‌شده، به شکل یک ناحیه سفت و حساس (به اندازه یک نخود) حس می‌شوند. گاهی اوقات می‌توانید این مجاری را با مالش یا کمی فشار، باز کنید. اگر این کار برای شما دردناک است باید به پزشک زنان مراجعه کنید. مسدود شدن مجاری معمولا در هنگام از شیر گرفتن ناگهانی رخ می‌دهد.
اگر کودک از گرفتن سینه امتناع کند به این معنی است که برای از شیر گرفتن آماده است؟
خیر، لزوما به این معنا نیست که کودک شما آماده از شیر گرفتن است. گاهی اوقات نوزادان “اعتصاب پرستاری” می‌کنند و ناگهان از شیر خوردن خودداری می‌کنند. دلایل زیادی می‌تواند پشت این اتفاق باشد، مانند دندان درآوردن، عفونت گوش یا سایر بیماری‌ها، شروع قاعدگی، تغییر در رژیم غذایی، صابون یا حتی دئودورانت مادر. اگر کودک شما از خوردن شیر امتناع می‌کند، باید با استفاده از تکنیک‌های زیر او را به خوردن شیر تشویق کنید.
- زمان تغذیه را خاص و آرام کنید. سعی کنید عامل حواس‌پرتی را محدود کنید. گاهی اوقات وقتی نوزادان بزرگ‌تر می‌شوند، علاقه بیشتری به اتفاقات اطراف خود دارند و سپس روی مکیدن شیر تمرکز می‌کنند.
- کودک خود را تا حد امکان در آغوش بگیرید و آرام کنید.
- هنگامی که کودک شما بسیار خواب‌آلود است یا تازه از خواب بیدار می‌شود، سینه خود را به او بدهید.
- اگر نمی توانید دلیل اعتصاب شیردهی نوزادتان را بفهمید، به متخصص کودکان مراجعه کنید یا با یک مشاور شیردهی صحبت کنید. ناامید و عصبانی نشوید. به یاد داشته باشید که اعتصاب پرستاری به این معنی نیست که کودک شما را طرد کرده‌است.
- اگر این اتفاق افتاد، مطمئن شوید که شیر خود را پمپاژ کنید تا مجاری مسدود یا گرفته نداشته باشید و به تولید شیر مادر به اندازه کافی برای زمانی که کودک شما آماده شیردهی مجدد است ادامه دهید.
سوالات متداول شما
در این بخش از مطلب به چند سؤال کوتاه در مورد از شیر گرفتن کودک پاسخ می‌دهیم.
آیا ورم پستان می‌تواند مانع از شیردهی شود؟
ورم پستان یا ماستیت، یک بیماری عفونی است که باعث درد، تورم و قرمزی در ناحیه سینه می‌شود. این بیماری معمولا با مصرف آنتی‌بیوتیک از بین می‌رود. در صورت ابتلا به ماستیت می‌توانید به شیردهی ادامه دهید.
اگر کودک بعد از دو سالگی هنوز شیر بخورد بد است؟
همانطور که اشاره کردیم، سن معیار اصلی برای از شیر گرفتن نیست. در واقع برای قطع شیردهی، کودک باید به رشد طبیعی خود دست پیدا کرده باشد. در برخی مواقع نیاز است که کودک بیش از دو سال توسط شیر مادر تغذیه شود تا به رشد صحیح خود دست پیدا کند.
آیا می‌توان فرآیند شیردهی را به طور ناگهانی قطع کرد؟
از شیر گرفتن ناگهانی می‌تواند برای شما و کودکتان ناراحت‌کننده باشد، پس تا جای ممکن از انجام این کار اجتناب کنید. اما در برخی موارد شما مجبور به انجام این کار خواهید بود. برای مثال:
۱. اگر مجبور به مصرف دارو هستید، با پزشک خود صحبت کنید. داروهای بسیار کمی وجود دارند که شما را ملزم به قطع شیردهی می‌کنند.
۲. اگر بیماریتان وخیم است، یا اگر شما و کودکتان مجبور به جدایی طولانی‌مدت هستید. به برخی از راه‌های مراقبت از سینه در این مواقع، اشاراتی داشتیم. اگر مجبور به قطع ناگهانی شیردهی شدید، تمام موارد را به درستی انجام دهید تا دچار ورم پستان، آبسه سینه و مسدودی مجاری شیر دهی نشوید.
۳. نوزادانی که بیمار هستند نباید به طور ناگهانی از شیر گرفته شوند. می‌توانید شیر مادر را پمپاژ و ذخیره کنید تا زمانی که کودک شما بتواند دوباره آن را بخورد.
نتیجه‌گیری و راهنمای مراجعه به پزشک
از شیر گرفتن کودک، فرآیندی است که برای همه مادران و کودکان اتفاق می‌افتد. این فرآیند باید به صورت تدریجی دنبال شود تا بهترین نتیجه مطلوب حاصل شود. در ابتدای از شیر گرفتن سعی کنید، کودک را با غذاهای جامد بند انگشتی آشنا کنید. رفته‌رفته جلسات شیردهی را کاهش دهید. به‌طوری‌که کودک از شیر گرفته شدن را به رهبری خودش ادامه دهد.
پس از قطع کامل شیردهی، خود را برای مقابله با احساسات دردناک آماده کنید. ممکن است پس از جدا کردن کودک از شیر احساس عذاب و طردشدگی داشته باشید. این احساسات کاملا طبیعی هستند و باید به درستی مدیریت شوند تا به بیماری‌های بزرگ‌تری همچون افسردگی منجر نشوند.
مشکلات جسمی، یکی دیگر از عارضه‌های از شیر گرفتن کودک است. ممکن اس پس از قطع شیردهی دچار تورم یا عفونت در ناحیه سینه شوید. این عارضه معمولا در کسانی که به طور ناگهانی شیردهی را قطع می‌کنند، بروز می‌کند.
اگر در شرایطی هستید که مجبور به از شیر گرفتن اجباری هستید، بهتر است با یک متخصص کودکان مشورت کنید. دکترتو اینجاست تا تمام راه‌ها را برای شما هموار سازد. شما می‌توانید از بخش مشاوره تلفنی دکترتو، با برترین پزشکان اطفال به طور مستقیم ارتباط برقرار کنید.
پی نوشت:
این اطلاعات عمومی خلاصه محدودی از اطلاعات تشخیص، درمان و/یا دارو است. این به معنای جامع نیست و باید به عنوان ابزاری برای کمک به کاربر در درک و/یا ارزیابی گزینه های تشخیصی و درمانی بالقوه استفاده شود. این شامل تمام اطلاعات در مورد شرایط، درمان ها، داروها، عوارض جانبی، یا خطراتی که ممکن است برای یک بیمار خاص اعمال شود، نمی شود. آنچه مد نظر و مطلوب است،آن است که توصیه پزشکی یا جایگزینی برای توصیه های پزشکی، تشخیص یا درمان باید بر اساس معاینه پزشک و ارزیابی شرایط خاص و منحصر به فرد بیمار باشد. بیماران باید برای اطلاعات کامل در مورد سلامتی، سؤالات پزشکی و گزینه های درمانی، از جمله خطرات یا مزایای استفاده از داروها، با پزشک صحبت کنند. این اطلاعات هیچ درمان یا دارویی را به عنوان ایمن، موثر یا تایید شده برای درمان یک بیمار خاص تایید نمی کند. اینجانب دکتر مهدی افشاری هرگونه ضمانت یا مسئولیت مربوط به این اطلاعات یا استفاده از آن را از خود سلب می کنم.
دکتر مهدی افشاریمتخصص اطفال، کودکان و نوجوانان_ دارای بورد تخصصی
از جمله خدمات پزشکی ارائه شده در مطب عبارتند از: معاینات دوره‌ای کودکان، پایش دوره ای رشد فیزیکی و تکامل کودکان، درمان انواع بیماری های عفونی،گوارشی و تنفسی در کودکان و نوجوانان_ مشاوره تغذیه، آموزش و مراقبت های دوره ای نوزادان نارس، پایش و درمان کلیه مشکلات دوره ای نوزادی، ارزیابی دوره‌ای توانایی های ذهنی و جسمی کودکان
خدمات ویژه ارائه شده توسط دکتر مهدی افشاری: انجامختنه تخصصیدر مطب، ویزیت در منزل و مشاوره آنلاین
آدرس مطب: تهران، مهرآباد جنوبی، دانشگاه هوایی جنوبی، تفرش شرقی، پلاک 193_ واحد همکف
شماره تماس:021-66602506
