ورم لوزه و لوزه‌برداری در کودکان

ورم لوزه چیست؟

در ورم لوزه‌ها یا همان تونسیلیت، غدد لنفاوی بادامی‌شکلی که از هر دو طرف قسمت پشت گلو آویزان هستند دچار التهاب می‌شوند و این عارضه در کودکان بسیار شایع است.

لوزه‌ها میکروب‌های موجود در گلو را فیلتر می‌کنند، اما وقتی یک ویروس یا باکتری خیلی قوی است، می‌تواند باعث ورم لوزه‌ها شود. مشکل در بلع و امتناع از غذا خوردن معمولاً اولین علائم ورم لوزه است که والدین در کودک خردسالشان می‌بینند.

ورم لوزه چه علائمی دارد؟

علائمی که نشان می‌دهد فرزندتان ممکن است ورم لوزه داشته باشد شامل موارد زیر است:

• مشکل در بلع
• امتناع از غذا خوردن
• درد گوش؛ مثلاً کشیدن گوش با دست توسط خود کودک
• گلودرد مداوم
• درد گردن یا فک
• بوی بد دهان
• خروپف یا تنفس از راه دهان هنگام خواب
• تب بالا و لرز
• بزرگ شدن غدد گردن و فک
• گرفتگی صدا
• سردرد
• جاری شدن بزاق از دهان

بسیاری از دیگر عفونت‌های گلو هم می‌تواند علائم مشابهی ایجاد کند. بنابراین، پزشک برای تشخیص به معاینهٔ فرزندتان نیاز دارد.

ورم لوزه چطور تشخیص داده می‌شود؟

ورم لوزه چگونه تشخیص داده می‌شود؟ پزشک داخل دهان فرزندتان را نگاه می‌کند تا ببیند لوزه‌ها قرمز و ملتهب هستند و آیا لکه‌های سفید یا چرکی روی لوزه‌ها وجود دارد یا خیر.

پزشک همچنین احتمالاً زیر فک و گردن کودک را لمس خواهد کرد که ببیند غدد لنفاوی او ورم کرده است یا خیر. غدد لنفاوی مانند لوزه‌ها، بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند و در صورت وجود عفونت می‌توانند ملتهب شوند.

با توجه به آنچه پزشک در طول معاینه می‌بیند، ممکن است یک کشت گلو برای بررسی امکان گلودرد استرپ انجام دهد، زیرا باکتری‌های استرپتوکوک یکی از دلایل معمول ورم لوزه است.

اگر فرزندتان گلودرد استرپی داشته باشد، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود. در حقیقت، اگر کودک مشکوک به استرپ باشد اما نتایج آزمایش هنوز در دسترس نباشد، پزشک ممکن است استفاده از آنتی‌بیوتیک را شروع کند تا بهبود او هرچه سریع‌تر شروع شود.

مهم است که کودک دورهٔ کامل آنتی‌بیوتیک، معمولاً طی یک دورهٔ ۱۰ روزه را، حتی اگر با گذشت یک یا چند روز حالش خیلی بهتر شود هم مصرف کند. اگر مصرف آنتی‌بیوتیک را خیلی زود متوقف کند، ممکن است باکتری‌ها به طور کامل از بین نرفته باشند و حتی با قدرت بیشتری برگردند. البته اگر گلودرد فرزندتان ناشی از ویروس باشد، آنتی‌بیوتیک‌ها کمکی نخواهند کرد.

خواه عفونت باکتریایی باشد و خواه ویروسی، شما باید کودکتان را تا زمانی که حالش خیلی بهتر شود و در صورت تجویز آنتی‌بیوتیک، تا زمانی که ۲۴ ساعت از شروع مصرف آنها گذشته است در خانه نگه دارید. این هم به سود او و هم به نفع دیگران است که به راحتی می‌تواند عفونت را از او بگیرند.

چگونه می‌توان حال کودک را بهتر کرد؟

مطئن شوید کودکتان تا حد ممکن استراحت می‌کند و هر کاری می‌توانید انجام دهید تا احساس بهتری داشته باشد. چند پیشنهاد برای بهبود ورم لوزه در کودکان شامل موارد زیر است:

نوشیدنی‌های گرم و سرد: نوشیدنی‌های سرد یا بستنی یخی به او بدهید تا کمی درد را بی‌حس کنید یا مایعات گرم و نه داغ و تسکین‌دهنده مانند آبِ گوشت یا چای ولرم به او بدهید. کمی عسل و لیمو در آب گرم هم نوشیدنی آرامش‌بخشی خواهد بود. عسل گلو را پوشش و تسکین می‌دهد و لیمو به کاهش خلط کمک می‌کند. اما خیلی حواستان باشد به دلیل خطر ابتلا به بوتولیسم، به کودکی که هنوز یک ساله نشده است، هرگز عسل ندهید.

کیسهٔ آب گرم: یک کیسه‌ٔ آب گرم یا کمپرس گرم روی گردن کودکتان بگذارید.

مرطوب کردن هوا: هوا را مرطوب کنید. اضافه کردن رطوبت به هوا می‌تواند باعث کاهش التهاب گلو و راحت‌تر خوابیدن بچه‌ها شود. آب دستگاه‌های رطوبت‌ساز اتاق‌ها را هر روز تغییر دهید و آن را طبق دستورالعمل شرکت سازنده تمیز کنید تا از رشد کپک و باکتری‌های مضر در آن جلوگیری شود.

پرهیز از دود و آلودگی: دود سیگار و سایر آلاینده‌های هوا را از کودک خود دور نگه دارید. آنها می‌توانند گلوی ملتهب را تحریک کنند.

غرغره کردن: اگر می‌توانید به کودکتان یاد بدهید که چگونه غرغره کند، او را ترغیب کنید با آب نمک گرم غرغره کند. نصف قاشق چای‌خوری نمک را در ۲۳۶ میلی‌لیتر آب گرم هم بزنید تا حل شود. هنگامی که غرغره کردن فرزندتان تمام شد، مطمئن شوید که او آب را به بیرون تف کرده است. غرغره کردن آب ولرم هم کفایت می‌کند.

مصرف مسکن: اگر فرزندتان حداقل سه ماهه است، دز صحیح استامینوفن اطفال را فقط با دستور پزشکش یا اگر شش ماهه و بزرگ‌تر است، مسکن‌های مجاز دیگر مثل ایبوپروفن کودک را باز هم فقط طبق نظر پزشک به او بدهید تا تب را کاهش و دردش را تسکین دهد. همیشه قبل از دادن هر گونه دارویی به او با پزشک کودک مشورت کنید و هرگز به کودکان خود، به ویژه کودکان زیر سه ماه آسپرین ندهید، زیرا مصرف آسپرین با بروز سندرم ری که یک بیماری نادر اما خطرناک است ارتباط دارد.

قرص یا آب‌نبات مکیدنی گلو: اگر فرزندتان به اندازه‌ای بزرگ هست كه بلد باشد آن را قورت ندهد، یک قرص مکیدنی گلو یا آب‌نبات سفت برای مکیدن به او بدهید. این کار تولید بزاق را تحریک می‌کند و باعث شستن و پاکسازی گلو می‌شود. یادتان باشد قبل از انجام هر راهنمایی، چه در سایت‌ها و مطالب مختلف و چه از طریق پیشنهادهای اطرافیانتان، نظر پزشک کودک را جویا شوید.

آیا ورم لوزه می‌تواند خطرساز باشد؟

ورم لوزه یک بیماری بسیار شایع در دوران کودکی است و معمولاً دلیلی برای نگرانی نیست. اما لازم است که به آن رسیدگی کنید. مثلاً با دادن آنتی‌بیوتیک به کودک طبق نظر پزشک واگر بیماری باکتریایی است.

عفونت استرپی که درمان نشود می‌تواند پیشرفت کند و به آبسه تبدیل شود، یعنی جمع شدن چرک بین لوزه‌ها و بافت اطراف آن که می‌تواند باعث ورم شدید شود. در موارد نادر، عفونت به جریان خون، گردن یا قفسهٔ سینه گسترش می‌یابد. عفونت استرپ درمان‌نشده همچنین می‌تواند به تب روماتیسمی منجر شود که می‌تواند مشکلات قلبی ایجاد کند.

خطر دیگر کم شدن آب بدن است. از آنجا که بلعیدن برای کودک شما دشوار است، او به سختی می‌تواند مایعات کافی بخورد. بنابراین مرتب به او مایعات بدهید، حتی اگر در جرعه‌های کوچکی باشد و مراقب علائم کمبود آب بدن باشید.

آیا باید لوزه‌ها برداشته شود؟

احتمالاً نه. اگرچه در گذشته لوزه‌برداری یا همان عمل جراحی برداشتن لوزه‌ها زیاد انجام می‌شد، اما پزشکان اکنون تشخیص داده‌اند که لوزه‌ها در فیلتر کردن باکتری‌ها و ویروس‌های مضر نقش دارند. امروزه عمل لوزه‌برداری فقط زمانی انجام می‌شود که لوزه‌ها مشکل مزمن ایجاد کنند. لوزه معمولاً برای کودکانی توصیه می‌شود که:

• عفونت‌های لوزه یا عفونت‌های استرپ مکرر دارند.
• به دلیل ورم لوزه‌ها و آدنوئیدها، یعنی بافت لنفاوی که در پشت بینی قرار دارد، در تنفس مشکل دارد.
• در بلع مشکل دارد.
• توموری در گلو یا مجرای بینی دارد.
• در زیر فک پایین گره‌های لنفاوی متورم را حداقل به مدت شش ماه و حتی پس از مصرف آنتی‌بیوتیک دارد.
• اگر فرزندتان مکرراً عفونت گوش یا سینوزیت دارد بدون این که ورم لوزه مزمن داشته باشد، پزشک ممکن است توصیه کند که آدنوئیدهای او، اما نه لوزه‌هایش، برداشته شود.

علاوه بر این، اگر ورم لوزه‌های فرزندتان با آدنوئیدهای متورم همراه باشد، ممکن است به آپنهٔ خواب مبتلا شود. آپنه خواب باعث می‌شود که تنفس هنگام خواب به طور مکرر متوقف و دوباره شروع شود. اگر پزشک فکر کند که کودک نیاز دارد لوزه‌ها و شاید آدنوئیدهایش برداشته شود، شما را به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی ارجاع می‌دهد تا در مورد عمل جراحی صحبت کند.

لوزه‌برداری چگونه است؟

این عمل معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود، بنابراین کودک فقط باید دو تا چهار ساعت بعد از عمل در بیمارستان بماند و نیازی به شب ماندن در بیمارستان نیست. اما برخی موارد استثنایی وجود دارد، مثل کودکی که بعد از عمل به خوبی مایعات نمی‌نوشد یا مشکلات پزشکی مزمنی دارد که نیاز به نظارت دارد.

كودكی كه عمل لوزه‌برداری دارد از حدود ۱۲ ساعت قبل از عمل مجاز به خوردن یا نوشیدن چیزی، حتی آب نیست. دلیلش این است که اگر چیزی در معده‌ وجود داشته باشد، ممکن است زیر بیهوشی آن را استفراغ کند، که می‌تواند خطرناک باشد.

اگر عمل جراحی برداشتن لوزه برای کودک برنامه‌ریزی شود، پرستارهایی برای مراقبت از او قبل و بعد از عمل، یک متخصص بیهوشی برای گفت‌وگو با شما در مورد بیهوشی عمومی که در اتاق عمل انجام خواهد شد و جراح حضور خواهند داشت.

جراح، لوزه‌ها و در صورت لزوم آدنوئیدها را از طریق دهان کودک خارج می‌کند، بدون این که هیچ گونه برشی در پوستش ایجاد کند. این عمل حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه طول می‌کشد.

احتمالاً در طول عمل جراحی و بعد از آن به فرزند شما از طریق سرم مایعات داخل وریدی داده می‌شود. او سپس به اتاق ریکاوری برده می‌شود، که پرستاران در آنجا او را تحت نظر می‌گیرند تا به هوش بیایید و حالش برای رفتن به خانه یا به اتاق بخش بیمارستان خوب شود.

گاهی نوع دیگری از جراحی به نام لوزه‌برداری اینتراکپسولار به جای آن انجام می‌شود. در این روش مقدار کمی از بافت لوزه برای محافظت از عضلات گلو باقی گذاشته می‌شود که باعث می‌شود درد کمتری داشته باشد و خطر خونریزی در حین بهبود کمتر باشد.

اشکال روش لوزه‌برداری اینتراکپسولار این است که در بعضی موارد، لوزه‌ها دوباره به اندازه‌ای رشد می‌کنند که در آینده دوباره مشکل ایجاد کنند. لوزه‌برداری‌های اینتراکپسولار معمولاً روی کودکانی که دچار ورم لوزهٔ مکرر هستند انجام نمی‌شود.

چطور بعد از لوزه‌برداری از کودک در خانه مراقبت کنید؟

احتمالاً حال فرزندتان بد خواهد بود. گلوی او درد زیادی خواهد داشت و ممکن است درد گوش نیز داشته باشد.

پزشک ممکن است داروهای مسکن درد تجویز کند یا به شما توصیه کند که در صورت لزوم مقدار مناسب استامینوفن اطفال به کودکتان بدهید. بیشتر پزشکان ایبوپروفن را بعد از عمل لوزه‌برداری توصیه نمی‌کنند، زیرا احتمال خونریزی در محل جراحی را افزایش می‌دهد. اما آسپرین هرگز برای کودکان توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند آنها را مستعد ابتلا به سندرم ری کند.

همچنین به شما گفته می‌شود که اطمینان حاصل کنید کودکتان استراحت می‌کند و مایعات زیادی می‌نوشد. احتمالاً باید او را پنج تا هفت روز در خانه نگه دارید و به مدرسه نفرستید و حدود دو هفته از بازی‌های خشن باز دارید.

کودن ممکن است ظرف چند روز حال بهتری داشته باشد، اما بهبود کامل ممکن است یک یا حتی دو هفته طول بکشد. او تا مدتی بیشتر مستعد ابتلا به عفونت خواهد بود، بنابراین طی این مدت، تلاش ویژه‌ای کنید تا او را از اشخاصی که ممکن است بیمار باشند دور نگه دارید.

بعد از لوزه‌برداری‌ چه چیزهایی را می‌توان خورد و نوشید؟

برای ۲۴ ساعت اول بعد از عمل جراحی، به شما توصیه می‌شود مایعات شفاف مانند آب گوشت گرم، آب، آب سیب، بستنی یخی و ژلاتین را به جای غذا به او بدهید. نوشیدنی‌های گازدار یا آب‌میوه‌های اسیدی مانند آب پرتقال یا گوجه‌فرنگی را که گلو را تحریک و دچار حس سوزش می‌کند به او ندهید.

بعد از ۲۴ ساعت اول رژیم غذایی نرم توصیه می‌شود. اینجاست که بستنی به کار می‌آید. سایر گزینه‌های خوب عبارتند از: حریرهٔ گندم، پورهٔ سیب‌‌زمینی، پاستا با کره، پودینگ، سوپ گرم، ماست، تخم‌مرغ نیمرو، پورهٔ سیب، کاستارد و ژلاتین.

در روز چهارم، کودکتان می‌تواند شروع به غذا خوردن به طور عادی کند. اما بهتر است تا حدود دو هفته بعد از عمل از غذاهای خراشنده مانند چیپس و سبزیجات خام خودداری کنید، زیرا در این مدت خطر خونریزی بیشترین است.

به خاطر داشته باشید که کودک هرچه بیشتر بنوشد و بخورد، بدنش هیدراته‌تر خواهد بود و حالش زودتر بهبود می‌یابد. اگر کودک به این خاطر که گلویش خیلی درد می‌کند اعتصاب کند و از خوردن یا نوشیدن چیزی امتناع ورزد، به او مسکن بدهید و وادارش کنید که مایعات بیشتری بنوشد تا از کم آبی بدنش جلوگیری شود.

گذاشتن دستگاه رطوبت‌ساز سرد در اتاق کودک نیز ممکن است تنفس او را راحت‌تر کند.

برداشتن لوزه چه عوارضی می‌تواند داشته باشد؟

بعد از انجام عمل برداشتن لوزه‌ها، مراقب هر یک از علائم عارضه‌های ثانویه‌ٔ زیر در کودکتان باشید:

• خونریزی؛ چیزی بیشتر از کمی خون در بزاق پس از عمل
• کمبود آب بدن
• استفراغ مکرر نه یکی دو بار استفراغ طبیعی
• تب بیش از ۳۸/۶ درجه سانتی‌گراد برای چند روز؛ نه تب پایین درست بعد از عمل
• مشکل در تنفس؛ یک فوریت اورژانسی
• گوش‌درد مداوم؛ نه درد جزئی و طبیعی گوش بعد از عمل

اگر فرزندتان هر یک از این علائم را دارد با پزشکش یا اورژانس تماس بگیرید.

آیا راهی برای جلوگیری از ورم لوزه وجود دارد؟

اگر فرزندتان مستعد ابتلا به گلودرد است، سالم نگه داشتن او می‌تواند شبیه نبردی دائمی به نظر می‌رسد، به خصوص با داشتن خواهر و برادر و وقتی به مدرسه برود. شستن مکرر دست‌های او و شما و به اشتراک نگذاشتن وسایل غذا خوردن یا آشامیدن با دیگران می‌تواند تعداد عفونت‌هایی را که بچه‌ها می‌گیرند به طور قابل توجهی کاهش دهد. شما می‌توانید از مدرسه فرزندتان نیز بخواهید که روی رعایت بهداشت تأکید بیشتری داشته باشند.

ایمنی بدن او را به بهترین شکلی که می‌توانید تقویت کنید. تغذیهٔ کودکان با یک رژیم غذایی متعادل و اطمینان از این که آنها هوای تازه می‌گیرند و ورزش و استراحت کافی دارند همیشه راهکارهای خوبی هستند.

دکتر مهدی افشاری متخصص اطفال، کودکان و نوجوانان_ دارای بورد تخصصی

از جمله خدمات پزشکی ارائه شده در مطب  عبارتند از:  معاینات دوره‌ای کودکان، پایش دوره ای رشد فیزیکی و تکامل کودکان، درمان انواع بیماری های عفونی،گوارشی و تنفسی در کودکان و نوجوانان_ مشاوره تغذیه، آموزش و مراقبت های دوره ای نوزادان نارس، پایش و درمان کلیه مشکلات دوره ای نوزادی، ارزیابی دوره‌ای توانایی های ذهنی و جسمی کودکان

خدمات ویژه ارائه شده توسط دکتر مهدی افشاری: انجام ختنه تخصصی در مطب، ویزیت در منزل و  مشاوره آنلاین

آدرس مطب: تهران، مهرآباد جنوبی، دانشگاه هوایی جنوبی، تفرش شرقی، پلاک 193_ واحد همکف

شماره تماس:021-66602506