راههای مراقبت از کودکان مبتلا به اسهال

شایع‌ترین دلایل اسهال کودکان

اسهال کودکان ممکن است همراه با تب، حالت تهوع، استفراغ ایجاد شود. برخی از شایع‌ترین دلایل اسهال کودکان عبارتند از:

عفونت حاصل از ویروس‌هایی مانند روتاویروس، باکتری‌هایی مانند سالمونلا و به ندرت انگل‌هایی مانند ژیاردیا.

ویروس‌ها شایع‌ترین علت اسهال کودکان محسوب می‌شوند، علائم عفونت گاستروانتریت ویروسی اغلب شامل استفراغ، درد معده، سردرد و تب همراه با مدفوع شل یا آبکی است.

به هنگام درمان گاستروانتریت ویروسی که می‌تواند بین ۵ تا ۱۴ روز بیانجامد از دست دادن آب بسیار مهم است. به نوزادان و کودکان کم سن شیر مادر بیشتر یا محلول ORS بدهید. آب به تنهایی سدیم، پتاسیم و سایر مواد مغذی کافی برای با اطمینان محافظت کردن از کودکان کم سن را ندارد. حتماً با پزشک کودک خود در مورد میزان مایعاتی که کودک شما نیاز دارد، چگونگی اطمینان از اینکه کودک این مایعات را دریافت می‌کند، چگونه باید مایعات را به او داد و چگونه مراقب کم آبی بود صحبت کنید.

کودکان بزرگ‌تری که  دچار اسهال می‌شوند، می‌توانند برای حفظ آب بدن هر چیزی از جمله ORS یا محصولات با نام‌های تجاری (نام آنها معمولاً به lyte ختم می‌شود) بخورند. بستنی یخی نیز می‌تواند راه خوبی برای دادن مایعات به کودکی که استفراغ داشته و باید آرام آرام آب بدنش افزایش یابد، باشد. اگر اخیراً به خارج از کشور سفر کرده اید و علائم بیش از دو هفته طول کشید، حتماً با پزشک مشورت کنید؛ ممکن است نیاز باشد که مدفوع کودک شما آزمایش شود.

داروهایی مانند مسهل ها و آنتی بیوتیک ها می‌توانند در کودکان نیز مانند بزرگسالان ایجاد اسهال کنند. برای اسهال خفیف ناشی از دارو، بدن کودک خود را برای اطمینان آبرسانی کنید. اگر دوره‌ای از آنتی بیوتیک ها باعث اسهال کودک شما شده است، حتماً دارو را ادامه دهید و با پزشک خود تماس بگیرید. پزشک ممکن است توصیه کند دوز را کاهش داده، رژیم غذایی را تغییر داده، یک پروبیوتیک به وی داده یا نوع آنتی بیوتیک را عوض کند.

مطالعات نشان می‌دهد که ماست با کشت زنده یا پروبیوتیک می‌تواند به کاهش اسهال ناشی از آنتی بیوتیک ها کمک کند. کشت باکتری و پروبیوتیک ها به تقویت باکتری‌های سودمند روده که با آنتی بیوتیک ها کشته شده اند کمک می‌کند. مسمومیت غذایی نیز می‌تواند در کودکان اسهال ایجاد نماید. علائم معمولاً به سرعت بروز می‌کند، ممکن است شامل استفراغ بوده و در طی ۲۴ ساعت برطرف می‌شوند.

درمان اسهال با مسمومیت غذایی همانند اسهال ناشی از عفونت است: آب بدن کودک خود را تأمین کرده و هر سوالی که دارید از پزشک وی بپرسید. از دیگر دلایل اسهال می‌توان به بیماری روده تحریک پذیر، بیماری کرون، کولیت اولسراتیو، آلرژی غذایی و سلیاک اشاره کرد.

اهیمت شناخت کم آبی بدن در زمان اسهال کودکان

کم آبی یکی از نگران کننده ترین عوارض اسهال در کودکان است. اسهال خفیف معمولاً باعث از دست دادن قابل توجه مایعات نمی‌شود، اما اسهال متوسط یا شدید می‌تواند.

کم آبی شدید خطرناک است، به دلیل اینکه می‌تواند باعث تشنج، آسیب به مغز و یا حتی مرگ شود. علائم کم آبی را بشناسید. اگر کودکتان این علائم را دارد با پزشکتان تماس بگیرید:

– سرگیجه و احساس سبکی در سر

– دهان خشک و چسبنده

– ادرار زرد تیره یا ادرار بسیار کم یا عدم ادرار

– اشک کم یا عدم وجود اشک به هنگام گریه کردن

– پوست سرد و خشک

– کمبود انرژی

اسهال باکتریال با اسهال ویروسی چه تفاوتی دارد؟

اسهال باکتریال زمانی اتفاق می‌افتد که عامل باکتریایی در دستگاه گوارش فرصتی برای رشد و گسترش پیدا می‌کند. این بیماری عموماً با مصرف غذای آلوده ایجاد خواهد شد. این باکتری‌ها باعث ایجاد التهاب در روده و معده می‌شوند. در طی آن ممکن است بیمار با علائم دیگری مانند استفراغ و گرفتگی شدید شکم نیز مواجه شود. اسهال باکتریال به اندازه اسهال ویروسی شایع است.

تماس نزدیک با حیوانات و عدم رعایت بهداشت اگر دیگر عواملی هستند که می‌توانند زمینه‌ساز بروز این بیماری باشند. کودکان در مواجه با اسهال باکتریایی از مقاومت کمتری برخوردار هستند و اگر تحت مراقبت قرار نگیرند، احتمال مرگ آنها وجود خواهد داشت. در این حالت بدن با دفع مدفوع آبکی، به سرعت در حال از دست دادن آب است، بنابراین لازم است به نوشیدن مایعات توجه ویژه‌ایی شود.

در اسهال ویروسی نیز فرد با مدفوع آبکی و شل مواجه خواهد شد و به همین دلیل بدن در معرض کم آبی قرار می‌گیرد. دراین حالت عامل ویروسی سبب بروز عفونت می‌شود. این بیماری از طریق مصرف غذا و آب آلوده تماس و یا تماس با شخص آلوده ایجاد می‌شود. اسهال ویروسی برای سالمندان، نوزادان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، می‌تواند خطرناک و حتی کشنده باشد. ویروس‌های مختلفی می‌توانند باعث بروز آن شوند. هر یک از آنها در فصلی خاص توانایی رشد و گسترش خواهند داشت. از رایج‌ترین این ویروس‌ها می‌توان به نورو ویروس و روتاویروس اشاره کرد. برای درمان اسهال ویروسی داروی ویژه‌ایی وجود ندارد.

بهترین راه این است که از بروز آن جلوگیری شود. به همین دلیل توصیه می‌شود تا دست‌ها مکرراً با آب مواد ضدعفونی کننده شسته شوند. همچنین از خوردن آب و غذایی که از سلامت و بهداشت آنها مطمئن نیستید، به شدت اجتناب نمائید.

تغذیه کودکان به هنگام بروز اسهال چگونه باید باشد؟

افزایش دفعات مصرف مایعات در روز بهترین روش درمانی برای اسهال در کودکان است. والدین باید مداوما کودک خود را به مصرف مایعات زیاد تشویق کنند. شیر و آب دو منبع مهم برای جبران کم آبی در کودکان است. در صورتی که کودک شما در طی دوران دچار شدن به اسهال، از خوردن غذاهای جامد امتناع می ورزد، به جای آب به او شیر بدهید.
بیشتر کودکان نوپا به محلول‌های گلوکز الکترولیتی خوراکی مانند Pedialyte نیاز ندارند مگر این که کودک دچار کم آبی شود. در طی این دوره از دادن آب میوه‌های مختلف به کودک خودداری کنید چرا که اسهال را شدیدتر می‌کند.
غذاهای حاوی نشاسته در هنگام بروز اسهال به راحتی قابل هضم هستند. مواردی مانند غلات، نان، برنج، سیب زمینی و ماکارونی و نیز شیر و سایر فرآورده‌های لبنی می‌تواند بسیار مفید و مؤثر باشد. هم چنین بهتر است از مصرف آب میوه و نوشابه‌های گازدار و نیز لوبیا و یا هر غذای دیگری که باعث تشدید اسهال شود، جلوگیری گردد.

اقدامات برای مراقبت و درمان اسهال در کودکان

مؤثرترین روش مراقبتی و درمان در هنگام بروز اسهال در کودکان توجه کافی به رژیم غذایی کودک و میزان مصرف مایعات است.
– پروبیوتیک ها: پروبیوتیک ها حاوی باکتری‌های سالم موسوم به لاکتوباسیل ها هستند که می‌توانند جایگزین باکتری‌های ناسالم در دستگاه گوارش شوند. ماست ساده‌ترین منبع پروبیوتیک ها است و مصرف روزانه ۶۰ تا ۱۸۰ میلی لیتر ماست توسط کودک می‌تواند به بهبود او کمک ویژه ای کند. مکمل‌های پروبیوتیک به صورت گرانول، قرص و یا کپسول در داروخانه‌ها عرضه می‌شود.

– آب رسانی به کودک: در هنگام بروز اسهال در کودکان، ضروری است به میزان مصرف مکرر مایعات آنها توجه شود. کودکان دارای کمبود آب خفیف می‌توانند با محلول‌های مخصوص رییدراسیون دهان و دندان موسوم به ORS که قابل تهیه از داروخانه‌ها می‌باشد، با مشکلات کمبود آب و خشکی بدن مقابله کنند. این روش بهترین راه برای آب رسانی به کودکانی است که حالت تهوع یا استفراغ ندارند و این در حالی است که نوشیدن مایعات گازدار مانند آب میوه و نوشابه می‌توانند اسهال در کودکان را وخیم‌تر کند. همچنین بیماران مبتلا به اسهال با میزان کم آبی شدیدتر، ممکن است نیازمند به مایعات داخل وریدی توسط کادر پزشکی در بیمارستان باشند.

– رژیم غذایی: تعذیه مناسب در اسهال در کودکان نقش بسیار پررنگی در کنترل و درمان بیماری دارد. در طی این دوران، نوزادان شیرخوار باید به طور مرتب از شیر مادر تغذیه شوند. همچنین لازم است کودکان با سنین بالاتر از یک برنامه غذایی منظم و متشکل از مواردی هم چون لبنیات و غذاهای دارای نشاسته، پیروی کنند.

– داروها: در درمان اسهال در کودکان می‌توانند با مشورت و تجویز پزشک متخصص از آنتی بیوتیک ها برای درمان بیماری‌های باکتریایی و یا انگل‌های خاص استفاده کنند. در طی این دوره، داروهایی که سبب کند شدن حرکات روده در کودکان شود، توصیه نمی‌شود

چند نکته کلیدی درباره اسهال کودکان

– اسهال به حالتی اطلاق می‌شود که مدفوع شل و آبکی باشد و کودکمان بیشتر از معمول به دستشویی برود.

– اسهال علل مختلفی دارد، مانند عفونت‌های باکتریایی و ویروسی.

– مهمترین نگرانی در اسهال، کاهش مایعات بدن (دهیدراتاسیون) است.

– در اغلب موارد، درمان شامل جایگزینی مایعات از دست رفته است.

– پس از مشورت با پزشک کودک خود، می‌توانیم از واکسن روتاویروس برای جلوگیری از ابتلاء کودک به اسهال استفاده کنیم.

– شستن دست‌ها به‌صورت مرتب می‌تواند باعث پیشگیری از اسهال شود.

– هنگام سفر مطمئن شویم کودکمان از مواد غذایی و نوشیدنی‌های سالم استفاده می‌کند.

راه‌های برای پیشگیری از بروز اسهال در کودکان

– شستشوی مداوم دست‌ها پیش از آشپزی، تغذیه کردن کودک و تعویض پوشک
– مغز پخت کردن مواد غذایی به خصوص مواد غذایی گوشتی

اسهال در کودکان از بیماری‌های شایعی است که می‌تواند به دلایل مختلف در یک کودک رخ دهد و در صورت عدم درمان به موقع ممکن است منجر به بروز خطرهای جسمی فراوانی برای کودک شود.