عفونت ادراری در نوزادان و درمان آن
درمان عفونت ادراری در نوزادان در مطب دکتر افشاری
عفونت ادراری در نوزادان و روش‌های درمان آن
سلامتی نوزادان برای خانواده‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد. از میان بیماری‌هایی که ممکن است نوزادان را تحت تاثیر قرار دهد، عفونت ادراری (UTI) از جمله مشکلات نسبتاً شایعی است که اگر به موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند به عوارض جدی و ماندگار مانند آسیب کلیوی منجر شود.
در این مقاله، به طور مفصل به دلایل، علائم، روش‌های تشخیص، درمان و پیشگیری از عفونت ادراری در نوزادان می‌پردازیم.
عفونت ادراری چیست؟
عفونت ادراری به معنی وجود میکروب‌ها (بیشتر باکتری‌ها) در هر قسمت از دستگاه ادراری است که شامل کلیه‌ها، میزنای، مثانه و مجرای ادرار می‌شود. در نوزادان، این عفونت می‌تواند خفیف یا بسیار شدید باشد و نیاز به پیگیری دقیق پزشکی دارد.
شیوع عفونت ادراری در نوزادان
- عفونت ادراری در نوزادان پسر ختنه‌نشده شایع‌تر است.
- در دختران بعد از یک ماهگی، احتمال ابتلا بیشتر از پسران می‌شود.
- نوزادانی که نارس به دنیا آمده‌اند یا نقص‌های مادرزادی دستگاه ادراری دارند، در معرض خطر بالاتری هستند.
علل ایجاد عفونت ادراری در نوزادان
عوامل مختلفی در بروز این عفونت نقش دارند:
باکتری‌های پوستی و مدفوع
باکتری‌هایی مانند اشریشیا کلی (E. coli) که در ناحیه تناسلی و پوشک وجود دارند، می‌توانند به راحتی به مجرای ادراری مهاجرت کرده و عفونت ایجاد کنند.
نقص‌های مادرزادی دستگاه ادراری
برخی نوزادان با مشکلات ساختاری مانند بازگشت ادرار از مثانه به کلیه‌ها (VUR) یا انسداد مسیر ادراری متولد می‌شوند که باعث افزایش خطر عفونت می‌شود.
ضعف سیستم ایمنی
نوزادان سیستم ایمنی بالغی ندارند، بنابراین در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیرترند.
ختنه نشدن در پسران
در پسران ختنه‌نشده خطر رشد و انتقال باکتری به مجرای ادراری بیشتر است.
علائم عفونت ادراری در نوزادان
تشخیص این بیماری دشوار است زیرا علائم آن غالباً غیر اختصاصی هستند. مهم‌ترین علائم عبارتند از:
- تب بالاتر از ۳۸ درجه بدون علت مشخص
- بی‌قراری، گریه شدید یا تغییر خلق و خو
- ضعف یا کاهش اشتها
- استفراغ یا اسهال
- بوی بد یا تغییر رنگ ادرار
- بی‌حالی و خواب‌آلودگی غیر طبیعی
- ادرار خونی یا کدر
- کاهش وزن یا توقف رشد
- زردی طولانی‌مدت در نوزاد
روش‌های تشخیص عفونت ادراری در نوزادان
نمونه‌گیری از ادرار
- سوندگذاری مثانه: دقیق‌ترین روش برای جمع‌آوری نمونه ادرار در نوزادان
- نمونه‌گیری با کیسه جمع‌آوری ادرار: کمتر دقیق، ولی در موارد خاص استفاده می‌شود
آزمایش‌های تشخیصی
- آزمایش کامل ادرار (UA): بررسی وجود گلبول سفید، گلبول قرمز و نیتریت
- کشت ادرار: تشخیص نوع باکتری و حساسیت دارویی
تصویربرداری پزشکی
- سونوگرافی کلیه‌ها و مثانه: بررسی ساختار کلیه و اختلالات احتمالی
- VCUG (سیستوگرافی تخلیه‌ای): بررسی وجود برگشت ادرار
- DMSA Scan: بررسی آسیب‌های کلیوی
درمان عفونت ادراری در نوزادان
درمان اولیه
- درمان اغلب با آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی در بیمارستان شروع می‌شود، به خصوص در نوزادان زیر ۲ ماه یا نوزادانی که بسیار بدحال هستند.
- پس از بهبود وضعیت، درمان به شکل آنتی‌بیوتیک خوراکی ادامه پیدا می‌کند.
داروهای رایج
- آمپی‌سیلین + جنتامایسین (تزریقی)
- سفوتاکسیم یا سفیپیم (تزریقی در موارد خاص)
- سفیکسیم یا آموکسی‌سیلین (خوراکی)
مدت درمان
- درمان بین ۷ تا ۱۴ روز بسته به شدت عفونت طول می‌کشد.
پیگیری درمان
- بعد از اتمام درمان، آزمایش کشت ادرار تکرار می‌شود تا اطمینان حاصل شود عفونت کاملاً برطرف شده است.
- در برخی موارد، انجام مجدد تصویربرداری توصیه می‌شود.
عوارض احتمالی عفونت ادراری درمان نشده
- آسیب دائمی به کلیه‌ها (اسکار کلیوی)
- فشار خون بالا در آینده
- نارسایی کلیه
- عفونت‌های مکرر ادراری
- کاهش رشد جسمی کودک
مراقبت‌های خانگی در کنار درمان دارویی
- مصرف مایعات کافی (در نوزادان شیر مادر یا شیر خشک)
- کنترل دقیق تب با داروهای مناسب
- توجه به رنگ، بوی ادرار و دفعات ادرار کردن نوزاد
- رعایت بهداشت ناحیه پوشک
- مراجعه به پزشک در صورت عود علائم
پیشگیری از عفونت ادراری در نوزادان
رعایت بهداشت
- تعویض به موقع پوشک
- شستن دست‌ها قبل و بعد از تعویض پوشک
- خشک کردن کامل ناحیه تناسلی پس از شستشو
مراقبت از پسران ختنه نشده
- رعایت بهداشت دقیق‌تر در پسران ختنه‌نشده برای جلوگیری از تجمع باکتری
پیشگیری از یبوست
- یبوست باعث کاهش تخلیه کامل مثانه شده و خطر عفونت را افزایش می‌دهد.
مشاوره پزشکی در صورت علائم مشکوک
- عدم تأخیر در مراجعه به پزشک هنگام مشاهده علائم تب یا بی‌قراری
لیست مراقبت‌های بعد از عفونت ادراری در نوزاد
درمان دارویی
- مصرف کامل آنتی‌بیوتیک طبق نسخه پزشک (حتی اگر علائم بهتر شد).
- عدم قطع خودسرانه داروها.
پیگیری آزمایش‌ها
- انجام مجدد کشت ادرار طبق زمان‌بندی پزشک.
- بررسی نتایج سونوگرافی کلیه‌ها و مثانه (در صورت درخواست پزشک).
رعایت بهداشت ناحیه تناسلی
- تعویض منظم و سریع پوشک.
- شستشو با آب ولرم و خشک کردن کامل ناحیه.
- جلوگیری از استفاده از صابون‌های معطر یا دستمال‌های الکلی قوی.
تغذیه و مایعات
- تغذیه کامل با شیر مادر یا شیر خشک مناسب.
- مشورت با پزشک در مورد افزایش دریافت مایعات در نوزادان بزرگ‌تر.
کنترل علائم هشداردهنده
- توجه به بازگشت تب.
- توجه به بوی غیرطبیعی یا تغییر رنگ ادرار.
- بررسی علائم بی‌قراری یا کاهش اشتها.
مراجعه منظم به پزشک
- ویزیت‌های دوره‌ای برای ارزیابی رشد و سلامت کلیه‌ها.
- مشورت درباره نیاز به درمان پیشگیرانه یا پیگیری‌های تخصصی بیشتر.
پیشگیری از یبوست
- اطمینان از حرکات منظم روده.
- مشورت با پزشک متخصص کودکان تهران درباره روش‌های پیشگیری از یبوست در نوزادان.
مراقبت‌های ویژه در پسران ختنه نشده
- رعایت بیشتر نکات بهداشتی برای جلوگیری از تجمع میکروب در زیر پوست ختنه‌گاه.
آیا همه نوزادان مبتلا به تب باید از نظر عفونت ادراری بررسی شوند؟
بله، خصوصاً در نوزادان زیر ۳ ماه، تب ممکن است تنها نشانه یک عفونت ادراری باشد.
آیا عفونت ادراری در نوزادان خطرناک است؟
بله، در صورت عدم درمان به موقع، می‌تواند به کلیه‌ها آسیب زده و مشکلات جدی ایجاد کند.
آیا عفونت ادراری در نوزادان برگشت‌پذیر است؟
بله، در بعضی نوزادان که مشکلات ساختاری یا نقص‌های ایمنی دارند، احتمال بازگشت عفونت بیشتر است.
آیا مصرف طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک‌ها برای پیشگیری از عفونت توصیه می‌شود؟
در برخی نوزادان با ناهنجاری‌های شدید دستگاه ادراری، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک پیشگیرانه تجویز کند، ولی باید طبق نظر تخصصی انجام شود.
جمع بندی
عفونت ادراری در نوزادان بیماری مهمی است که نیاز به آگاهی کامل والدین، تشخیص سریع و درمان مناسب دارد. با رعایت اصول بهداشتی، پیگیری دقیق، و مراجعه به پزشک اطفال در صورت مشاهده اولین علائم، می‌توان از عوارض طولانی‌مدت این بیماری جلوگیری کرد.
سلامت نوزادان آینده‌ی خانواده‌هاست؛ پس مراقبت از کوچک‌ترین نشانه‌ها اهمیت زیادی دارد. برای دریافت نوبت و ویزیت در مطب دکتر مهدی افشاری با شماره 02166602506 تماس بگیرید.
