آیا همه کودکان باید واکسن تزریق کنند؟

بیماری سرخک به عنوان یک بیماری ویروسی معمولا در سنین زیر 5 سال بیشتر بروز می‌کند و حتی می تواند کشنده باشد؛ اما تزریق دو دُز واکسن در دو مقطع زمانی کودکی می تواند کودکان را از ابتلا به این بیماری مصون نگه دارد.

این روزها خبرهایی مبنی بر ورود سرخک به برخی مناطق کشور گزارش شده است. دلیل عمده ورود این ویروس شیوع آن از برخی کشورهای همسایه  است.

سرخک یکی از شایع ترین بیماری‌های واگیر و حاد تنفسی است. این بیماری اولین بار توسط محمد زکریای رازی پزشک و فیلسوف ایرانی شرح داده شد.

بیماری سرخک یکی از مسری ترین بیماری‌های عفونی است؛ به طوری که بیش از 90 درصد افراد حساس در تماس نزدیک با بیمار آلوده می‌شوند. حدود 10 درصد کل مرگ و میر قابل پیشگیری کودکان زیر 5 سال در جهان به علت سرخک است و براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت سالیانه 200 هزار کودک را به کام مرگ می‌کشد.

سرخک از سال 1383 برنامه واکسیناسیون در کشور برعلیه سرخک با واکسن سرخک، سرخجه و اوریون(MMR) در دو نوبت 12 و 18 ماهگی انجام می‌شود. به نظر می‌رسد که بهبود پوشش جاری واکسیناسیون علیه سرخک- سرخجه، باعث کاهش موارد ابتلا به سرخک و در نتیجه کاهش موارد مرگ ناشی از سرخک شده است.

بیمارى سرخک یک بیمارى حاد است که به وسیله ویروسى از گونه موربیلى ویروس (از خانواده پارامیکسو ویروس) ایجاد مى‌شود و انسان تنها مخزن آن است.

به طور طبیعی سرخک فقط در انسان دیده می‌شود. اپیدمی‌های سرخک در دوره‌های 2 تا 3 ساله و در طی فصل بهار در مناطقی که واکسیناسیون صورت نمی‌گیرد رخ می‌دهد. این بیماری در مناطق شهری شیوع بیشتری دارد.

ویروس از طریق تماس مستقیم و غیرمستقیم با ترشحات دستگاه تنفس انتشار می‌یابد. افراد آلوده به ویروس می‌توانند از 4 روز قبل تا 7 روز بعد از ظاهر شدن ضایعات پوستی بیماری را انتقال دهند.

دوره کمون (نهفته) بیماری 10تا 14 روز است

دوره کمون (نهفته) بیماری 10تا 14 روز است. حداکثر شیوع بیماری در اطفال کمتر از دو سال بوده و بطور کلی سرخک یک بیماری دوره کودکی است که می تواند به صورت یک بیماری خطرناک در بالغین جوان درآید. این بیماری در طی حاملگی شایع نیست اما اگر ایجاد شود می‌تواند بینهایت جدی شود.

بیماری زائی سرخک

ویروس بعد از آلوده کردن میزبان در سلول‌های پوششی دستگاه تنفس تکثیر یافته و از راه خون در نقاط مختلف بدن انتشار می‌یابد و به موجب آن عفونت در پوست، دستگاه تنفس و اعضای دیگر ایجاد می‌شود.

عفونت با ویروس سرخک موجب تحریک پیدایش آنتی کر IgM و IgG می‌شود. آنتی‌بادی IgM اختصاصی سرخک 5 تا 10 روز بعد از شروع بثورات ظاهر خواهد شد. بعد از آن این آنتی‌بادی به سرعت ناپدید شده در حالی که IgG برای مدت طولانی و نامعین باقی می‌ماند. ایمنی بعد از ابتلاء به بیماری برای تمام عمر وجود خواهد داشت.

نشانه‌های بالینی

معمولا از زمان مواجهه با ویروس تا ایجاد اولین علائم 10 روز طول می‌کشد. علائم اولیه بیماری بی‌قراری، تحریک پذیری، تب 40 درجه همراه با اشک‌ریزی فراوان، ادم (ورم) پلکها و ترس از نور، سرفه و ترشح از بینی است. راش‌های جلدی (جوش‌ها) که تقریبا همه جای بدن را فرا می‌گیرد حدود 4 روز بعد از شروع علائم ظاهر می‌شود.راش از ناحیه سر و گردن و پشت گوش شروع شده و سپس به قسمت‌های دیگر بدن و پاها انتشار می یابد.

این راش‌ها سه روز دوام دارند و به همان ترتیبی که ایجاد شده بودند از بین می‌روند و در نتیجه مدت زمانی که بثورات وجود دارند 6 روز است. بعد از ناپدید شدن بثورات یک رنگ متمایل به قهوه‌ای روی پوست تنه برای 7 تا 10 روز باقی می‌ماند.

عوارض سرخک می‌تواند به سه گروه تقسیم شود که شامل گرفتاری دستگاه تنفس، گرفتاری سیستم اعصاب مرکزی و گرفتاری دستگاه گوارش است.

ویروس سرخک در هر سنی از حاملگی می‌تواند از طریق جفت به جنین منتقل شود. عفونت داخل رحمی با سقط، مرگ داخل رحمی، زایمان زودرس، مرگ قبل از زایمان و سرخک مادرزادی همراه است. کودکان ممکن است راش‌های پوستی را در زمان تولد و یا در طی اولین روزهای تولد داشته باشند.

بیشتر بخوانید:خوراکی های مفید برای درمان سرماخوردگی

میزان مرگ ومیر ممکن است بیش از 20 درصد باشد. عفونت مادر با خطر تولد با وزن کم همراه است. اگر عفونت مادر در نزدیک زایمان اتفاق افتد، ممکن است در زمان زایمان علائم بیماری در جنین ظاهر شود. سرخک مادرزادی به علت عفونت نوزاد ممکن است به طور سریع یا آرام کشنده باشد. در 25 سال گذشته واکسن سرخک به صورت ترکیبی با واکسن‌های سرخجه و اوریون (MMR) ارائه شده است.

راه انتقال ویروس سرخک:

انتقال بیمارى به صورت اولیه از فرد به فرد از طریق ذرات آئروسل و یا به وسیله تماس مستقیم با ترشحات بینى و گلوى فرد بیمار صورت مى‌پذیرد. افراد مبتلا به بیمارى از سه روز قبل از شروع علائم تا 4 روز بعد از شروع بثورات جلدی( راش جلدی) آلوده کننده هستند. در مناطقى با آب و هواى گرمسیرى، بسیارى از موارد سرخک در طى فصل خشک رخ مى‌دهد؛در حالى که در مناطق با آب و هواى معتدله اوج بروز بیمارى در اواخر زمستان و اوایل بهار رخ مى‌دهد.

تشخیص سرخک چگونه است؟

از روی علائم بالینی نمی‌توان با قطعیت در مورد تشخیص بیماری نتیجه گیری کرد، لذا تشخیص نهایی با جدا کردن آنتی بادی IgM اختصاصی سرخک در خون یا بزاق بیمار انجام می‌شود.

جداسازی بیماران

موارد بیمار در طى 4 الی 9 روز بعد از شروع راش باید استراحت در منزل داشته و در صورت نیاز به خروج از منزل ماسک تنفسی (ماسک جراحی) استفاده کنند.

کودکان در سن مدرسه باید به مدت 4 روز پس از ظهور راش‌ها از رفتن به مدرسه خودداری کنند.

شستن دستها و استفاده از دستمال یکبار مصرف در حین سرفه و عطسه و همچنین دفع صحیح آن باید به بیمار و اطرافیان آموزش داده شود.

در طى این مدت بیماران نباید با افراد حساس فامیل(نوزادان و افراد غیرواکسینه) در تماس باشند و فقط افراد واکسینه اجازه ملاقات با بیمار را دارند.

بیماران فقط در موارد ضرورى باید در بیمارستان بسترى شوند؛ زیرا خطر بالاى انتقال داخل بیمارستانى وجود دارد.در بیمارستان از مرحله آبریزش بینی و قبل از ظهور تب تا 4 الی 9 روز بعد از بثورات پوستی، خطر انتشار ویروس به سایر بیماران بستری و در معرض خطر، وجود دارد.

دکتر مهدی افشاری متخصص اطفال، کودکان و نوجوانان_ دارای بورد تخصصی

از جمله خدمات پزشکی ارائه شده در مطب  عبارتند از:  معاینات دوره‌ای کودکان، پایش دوره ای رشد فیزیکی و تکامل کودکان، درمان انواع بیماری های عفونی،گوارشی و تنفسی در کودکان و نوجوانان_ مشاوره تغذیه، آموزش و مراقبت های دوره ای نوزادان نارس، پایش و درمان کلیه مشکلات دوره ای نوزادی، ارزیابی دوره‌ای توانایی های ذهنی و جسمی کودکان

خدمات ویژه ارائه شده توسط دکتر مهدی افشاری: انجام ختنه تخصصی در مطب، ویزیت در منزل و  مشاوره آنلاین

آدرس مطب: تهران، مهرآباد جنوبی، دانشگاه هوایی جنوبی، تفرش شرقی، پلاک 193_ واحد همکف

شماره تماس:021-66602506