بیماری دست، پا و دهان (HFMD) یک عفونت ویروسی شایع در کودکان زیر ۵ سال است که معمولاً در فصول گرم سال (تابستان و پاییز) شیوع بیشتری دارد. این بیماری اگرچه اغلب خفیف است، اما می‌تواند باعث ناراحتی کودک و نگرانی والدین شود.
فهرست موضوعات
🦠 علت بیماری
-
عامل اصلی: ویروس‌های خانواده انتروویروس (عمدتاً کوکساکی A16 و انتروویروس 71)
-
راه انتقال:
-
تماس مستقیم با ترشحات بینی، بزاق یا مدفوع فرد آلوده
-
تماس با سطوح آلوده
-
قطرات تنفسی (عطسه و سرفه)
-
👶 علائم بیماری در کودکان
علائم اولیه (۱-۳ روز اول):
-
تب خفیف تا متوسط (۳۸-۳۹ درجه)
-
گلو درد
-
کاهش اشتها
-
بی‌حالی و کسلی
علائم اصلی (ظهور پس از ۱-۲ روز):
-
ضایعات دهانی: زخم‌های کوچک و دردناک در دهان، زبان و لثه
-
راش پوستی: دانه‌های قرمز یا تاول‌های کوچک روی کف دست، پا و گاهی باسن
-
بی‌قراری و تحریک‌پذیری
🩺 تشخیص بیماری
-
معمولاً بر اساس معاینه بالینی توسط پزشک انجام می‌شود
-
در موارد خاص ممکن است آزمایش نمونه گلو یا مدفوع نیاز باشد
💊 درمان و مراقبت‌های خانگی
۱. کنترل تب و درد:
-
استامینوفن یا ایبوپروفن (با تجویز پزشک)
-
پاشویه با آب ولرم برای تب بالا
۲. کاهش درد دهان:
-
استفاده از ژل‌های بی‌حسی مخصوص دهان
-
نوشیدنی‌های خنک (شیر سرد، آبمیوه رقیق)
-
پرهیز از غذاهای ترش، شور یا تند
۳. پیشگیری از کم‌آبی:
-
دادن مایعات به مقدار کم و دفعات زیاد
-
استفاده از محلول ORS در صورت نیاز
۴. مراقبت پوستی:
-
شستشوی ملایم با آب و صابون
-
پرهیز از ترکاندن تاول‌ها
🍏 تغذیه مناسب هنگام بیماری
-
غذاهای نرم و سرد مانند پوره سیب‌زمینی، ماست و پودینگ
-
بستنی بدون شیرینی اضافه
-
سوپ ولرم (نه داغ)
🚫 چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
-
تب بالا (بالای ۳۹ درجه) بیش از ۳ روز
-
علائم کم‌آبی (ادرار نکردن بیش از ۸ ساعت، گریه بدون اشک)
-
سفتی گردن یا خواب‌آلودگی غیرعادی
-
تشنج
🛡️ راههای پیشگیری
۱. شستشوی مکرر دست‌ها با آب و صابون
۲. ضدعفونی سطوح و اسباب‌بازی‌ها
۳. جداسازی کودک بیمار از سایر کودکان
۴. پرهیز از بوسیدن کودک هنگام بیماری
۵. عدم استفاده مشترک از ظروف غذا
📌 سیر بیماری و بهبودی
-
دوره بیماری: معمولاً ۷-۱۰ روز
-
دوره واگیری: بیشترین سرایت در هفته اول بیماری
-
ایمنی: ابتلا به یک نوع ویروس ایمنی دائمی نمی‌دهد
⚠️ عوارض احتمالی (نادر)
-
کم‌آبی شدید
-
مننژیت ویروسی
-
انسفالیت (التهاب مغز)
-
درگیری قلبی
💡 نکات کلیدی برای والدین
✅ بیماری معمولاً خودبه‌خود بهبود می‌یابد
✅ کودک تا بهبود کامل نباید به مهدکودک یا مدرسه برود
✅ تاول‌ها ممکن است ۱۰-۱۴ روز طول بکشد تا کاملاً بهبود یابند
✅ پس از بهبودی، ویروس ممکن است تا چند هفته در مدفوع وجود داشته باشد
📋 نتیجه‌گیری
بیماری دست، پا و دهان اگرچه آزاردهنده است، اما معمولاً خطرناک نیست. با مراقبت‌های مناسب خانگی، کنترل تب و درد، و پیشگیری از کم‌آبی می‌توان به کودک کمک کرد تا دوره بیماری را راحت‌تر پشت سر بگذارد. در صورت مشاهده علائم هشدار، حتماً با پزشک متخصص اطفال مشورت نمایید.
پی نوشت:
این اطلاعات عمومی خلاصه محدودی از اطلاعات تشخیص، درمان و/یا دارو است. این به معنای جامع نیست و باید به عنوان ابزاری برای کمک به کاربر در درک و/یا ارزیابی گزینه های تشخیصی و درمانی بالقوه استفاده شود. این شامل تمام اطلاعات در مورد شرایط، درمان ها، داروها، عوارض جانبی، یا خطراتی که ممکن است برای یک بیمار خاص اعمال شود، نمی شود. آنچه مد نظر و مطلوب است،آن است که توصیه پزشکی یا جایگزینی برای توصیه های پزشکی، تشخیص یا درمان باید بر اساس معاینه پزشک و ارزیابی شرایط خاص و منحصر به فرد بیمار باشد. بیماران باید برای اطلاعات کامل در مورد سلامتی، سؤالات پزشکی و گزینه های درمانی، از جمله خطرات یا مزایای استفاده از داروها، با پزشک صحبت کنند. این اطلاعات هیچ درمان یا دارویی را به عنوان ایمن، موثر یا تایید شده برای درمان یک بیمار خاص تایید نمی کند. اینجانب دکتر مهدی افشاری هرگونه ضمانت یا مسئولیت مربوط به این اطلاعات یا استفاده از آن را از خود سلب می کنم.
دکتر مهدی افشاری متخصص اطفال، کودکان و نوجوانان_ دارای بورد تخصصی
از جمله خدمات پزشکی ارائه شده در مطب عبارتند از: معاینات دوره‌ای کودکان، پایش دوره ای رشد فیزیکی و تکامل کودکان، درمان انواع بیماری های عفونی،گوارشی و تنفسی در کودکان و نوجوانان_ مشاوره تغذیه، آموزش و مراقبت های دوره ای نوزادان نارس، پایش و درمان کلیه مشکلات دوره ای نوزادی، ارزیابی دوره‌ای توانایی های ذهنی و جسمی کودکان
خدمات ویژه ارائه شده توسط دکتر مهدی افشاری: انجام ختنه تخصصی در مطب، ویزیت در منزل و مشاوره آنلاین
آدرس مطب: تهران، مهرآباد جنوبی، دانشگاه هوایی جنوبی، تفرش شرقی، پلاک 193_ واحد همکف
شماره تماس:021-66602506
