نوزادانی که به موقع به دنیا آمده‌اند، ذخایر کافی آهن را در دوران جنینی از خون مادر به دست آورده‌اند.
نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند نیز در شش‌ماه اول زندگی، آهن مورد نیاز خود را از شیر مادر دریافت می‌کنند. اما شروع نکردن مصرف سایر غذاها و مکمل آهن بعد از شش‌ماهگی، خطر کمبود آهن را در کودک بیشتر می‌کند.
اگر شیرخوار به هر دلیلی نتواند از شیر مادر تغذیه کند، درصورت تایید پزشک استفاده از شیر خشک غنی‌شده با آهن برای یک‌سال اول زندگی‌اش توصیه می‌شود.
فهرست موضوعات
مقدار آهن موردنیاز کودکان
اگر نوزاد با شیر خشک غنی‌شده با آهن تغذیه می‌شود، به احتمال زیاد مقدار آهن توصیه‌شده را دریافت می‌کند.
اگر نوزاد با شیر مادر تغذیه می‌شود، باید با پزشک در مورد دادن مکمل آهن به کودک مشورت کنیم.
توصیه‌نامه کشوری برای پیشگیری از کم‌خونی فقر آهن در شیرخواران:
- شیرخوار باید در سال اول زندگی شیر مادر را دریافت کند و در شش‌ماه اول زندگی فقط با شیر مادر تغذیه شود.
- در شيرخواران نارس و با وزن کم در زمان تولد که با شير مادر تغذیه می‌شوند، لازم است مصرف مکمل آهن با دوز دومیلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن کودک (تا حداکثر 15 میلی‌گرم) در روز، بین دوهفتگی تا دوماهگي شروع شود؛ زمان شروع مصرف مکمل آهن در این کودکان به میزان نارس بودن نوزاد و تشخیص پزشک بستگی دارد.
- در شیرخوارانی که در زمان تولد وزن بسیار کم (کمتر از 1500 گرم) داشته‌اند، مصرف مکمل آهن به میزان سه تا چهارمیلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن کودک (تا حداکثر 15 میلی‌گرم) در روز، توصیه می‌شود.
کارهای دیگری که میتوانیم برای جلوگیری از کمبود آهن در کودک انجام بدهیم عبارتند از:
- گنجاندن مواد غذایی غنی از آهن در رژیم غذایی کودک: زمانی که کودک خوردن غذا را شروع می‌کند (معمولاً بین سنین چهار تا شش‌ماهگی) بهتر است، غذاهای حاوی آهن مثل غلات غنی‌شده با آهن مخصوص کودکان، گوشت و لوبیای پوره شده به او بدهیم. برای کودکان بزرگتر، گوشت قرمز، مرغ، ماهی، لوبیا و اسفناج از منابع خوب آهن به حساب می‌آیند.
- پرهیز از زیاده‌روی در مصرف شیر گاو: بین سنین یک تا پنج‌سالگی، نباید به کودک خود اجازه بدهیم بیش از 710 میلی‌لیتر شیر گاو در روز بنوشد.
- گنجاندن غذاهای غنی از ویتامین C: مصرف این غذاها به جذب آهنِ موجود در مواد غذایی کمک می‌کند. بعضی از مواد غذایی غنی از ویتامین C عبارتند از مرکبات، توت فرنگی، فلفل دلمه‌ای، گوجه فرنگی و سبزیجاتی که برگ سبز تیره دارند.
تشخیص فقر آهن در کودکان
فقر آهن و کم‌خونی فقر آهن معمولاً با آزمایش خون تشخیص داده می‌شوند. آکادمی کودکان آمریکا توصیه می‌کند که همه نوزادان بین نه تا دوازده‌ماهگی، یک‌بار از نظر فقر آهن آزمایش شوند و این آزمایش برای کودکانی که فاکتورهای خطر کمبود آهن دارند، تکرار شود.
بر اساس نتیجه آزمایش غربالگری، پزشک ممکن است مصرف مکمل‌های آهن خوراکی را توصیه کند یا آزمایش‌های تکمیلی را درخواست کند.
فقر آهن در کودکان قابل پیشگیری است. برای این‌که رشد و نمو کودک خود را در مسیر طبیعی نگه داریم، لازم است به کودکمان غذای غنی شده از آهن بدهیم و با پزشک او درباره نیاز به انجام آزمایش غربالگری و مصرف مکمل‌های آهن مشورت کنیم.
درمان فقر آهن در کودکان
درمان فقر آهن در کودکان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تغییر در رژیم غذایی
منظور از تغییر در رژیم غذایی، افزایش استفاده از غذاهایی است که میزان بالایی از آهن در آن‌ها وجود دارد.
- استفاده از مکمل‌های آهن
به‌طور کلی، مکمل‌های آهن به شکل قرص، شربت یا قطره در دسترس قرار دارند و استفاده از آن‌ها به سن و وضعیت کم‌خونی کودک بستگی دارد. استفاده از این مکمل‌ها باید حتماً زیر نظر پزشک باشد. (6)(7)
آیا شیر گاو منبع خوبی برای آهن مورد نیاز کودکان است؟
خیر، شیر گاو منبع خوبی از آهن به شمار نمی‌آید. اگرچه شیر گاو تقریباً به اندازه شیر انسان آهن دارد، اما بدن ما نمی‌تواند این آهن را به خوبی جذب کند.
لازم به یادآوری است که نباید قبل از یک سالگی به کودک شیر گاو بدهیم. بعد از یک سالگی هم باید مطمئن شویم که کودک از منابع دیگری، آهن و ویتامین سی لازم را دریافت می‌کند.
به خاطر داشته باشیم که مصرف بیش از حد شیر گاو می‌تواند به کمبود آهن منجر شود.
چه غذاهایی منابع خوبی از آهن به شمار می‌آیند؟
بعد از شش‌ماهگی میتوانیم کودک خود را با غذای جامد تغذیه کنیم. توجه داشته باشیم درباره مواد غذایی مناسب کودک خود با پزشک معالج مشورت کنیم.
به‌طور کلی، بعضی از غذاهای غنی از آهن عبارتند از:
- گوشت‌ها: گوشت گاو، بره، گوساله، مرغ و بوقلمون.
- ماهی
- تخم‌مرغ
- غلات غنی‌شده با آهن
- حبوبات: نخود، لوبیا و عدس
- سبزیجات: اسفناج، کلم بروکلی ، نخود سبز و لوبیا
برای کمک به جذب آهن در بدن، میتوانیم غذاهای حاوی آهن را با منابع خوب ویتامین C مثل پرتقال، گوجه فرنگی و فلفل قرمز مصرف کنیم. برای مثال میتوانیم غلات صبحانه غنی‌شده با آهن را با تکه‌های پرتقال به کودک بدهیم.
پی نوشت:
این اطلاعات عمومی خلاصه محدودی از اطلاعات تشخیص، درمان و/یا دارو است. این به معنای جامع نیست و باید به عنوان ابزاری برای کمک به کاربر در درک و/یا ارزیابی گزینه های تشخیصی و درمانی بالقوه استفاده شود. این شامل تمام اطلاعات در مورد شرایط، درمان ها، داروها، عوارض جانبی، یا خطراتی که ممکن است برای یک بیمار خاص اعمال شود، نمی شود. آنچه مد نظر و مطلوب است،آن است که توصیه پزشکی یا جایگزینی برای توصیه های پزشکی، تشخیص یا درمان باید بر اساس معاینه پزشک و ارزیابی شرایط خاص و منحصر به فرد بیمار باشد. بیماران باید برای اطلاعات کامل در مورد سلامتی، سؤالات پزشکی و گزینه های درمانی، از جمله خطرات یا مزایای استفاده از داروها، با پزشک صحبت کنند. این اطلاعات هیچ درمان یا دارویی را به عنوان ایمن، موثر یا تایید شده برای درمان یک بیمار خاص تایید نمی کند. اینجانب دکتر مهدی افشاری هرگونه ضمانت یا مسئولیت مربوط به این اطلاعات یا استفاده از آن را از خود سلب می کنم.
دکتر مهدی افشاری متخصص اطفال، کودکان و نوجوانان_ دارای بورد تخصصی
از جمله خدمات پزشکی ارائه شده در مطب عبارتند از: معاینات دوره‌ای کودکان، پایش دوره ای رشد فیزیکی و تکامل کودکان، درمان انواع بیماری های عفونی،گوارشی و تنفسی در کودکان و نوجوانان_ مشاوره تغذیه، آموزش و مراقبت های دوره ای نوزادان نارس، پایش و درمان کلیه مشکلات دوره ای نوزادی، ارزیابی دوره‌ای توانایی های ذهنی و جسمی کودکان
خدمات ویژه ارائه شده توسط دکتر مهدی افشاری: انجام ختنه تخصصی در مطب، ویزیت در منزل و مشاوره آنلاین
آدرس مطب: تهران، مهرآباد جنوبی، دانشگاه هوایی جنوبی، تفرش شرقی، پلاک 193_ واحد همکف
شماره تماس:021-66602506
