هورمون رشد نقش مهمی در ترکیب بدن، متابولیسم و ترمیم سلول‌ها دارد. این هورمون که توسط غده هیپوفیز ترشح می‌شود باعث بالا بردن قدرت و عملکرد عضلات حین انجام حرکات ورزشی می‌شود و به فرایند بهبودی بدن پس از آسیب‌دیدگی کمک می‌کند. میزان هورمون رشد پایین در بدن ریسک ابتلا به بیماری‌ها را بالا میبرد، باعث افزایش تجمع توده چربی در بدن می‌شود و در نهایت کیفیت زندگی را پایین می‌آورد. یکی از راههای افزایش این هورمون در بدن، داشتن سبک زندگی سالم و رژیم غذایی مناسب است. در ادامه با ما همراه باشید تا با انواع راههای افزایش هورمون رشد در بدن آشنا شوید.
فهرست موضوعات
راههای افزایش هورمون رشد در کودکان
هورمون رشد یا HGH هورمونی ترشح‌شده از غده هیپوفیز است که باعث رشد قد کودکان و نوجوانان می‌شود و عامل رشد عضلانی و تقویت تراکم استخوانی در دوران بزرگسالی به شمار می‌آید. هر چند که قد بلند تا حد زیادی ژنتیکی است، اما به کمک روش‌هایی مثل تغذیه سالم، کنترل قند خون و داشتن وزن ایده‌آل می‌توان با تحریک هورمون‌های رشد در بدن باعث افزایش قد شد.
کمبود هورمون رشد در کودکان باعث کوتاه قدی در بزرگسالی می‌شود. عوامل زیادی نیز در افزایش ترشح هورمون رشد در کودکان تأثیر دارند که در ادامه برخی از راههای افزایش هورمون رشد در کودکان را آورده‌ایم:
۱. تغذیه مناسب
مصرف خوراکی‌هایی با قند بالا و پروتئین پایین باعث به تاخیر انداختن رشد در کودکان و کوتاهی قد در بزرگسالی می‌شود. رژیم غذایی حاوی پروتئین‌های باکیفیت، لازمه رشد قد کودکان است. مصرف شیرینی‌جات و قندهای مصنوعی، گلوکز خون را به صورت ناگهانی بالا برده و ترشح هورمون رشد نیز کمتر می‌شود. مصرف غذاهای چرب هم علاوه بر کاهش حجم عضلات اجازه رسیدن پروتئین موردنیاز به بدن را نمی‌دهد.
۲. خواب کافی
خواب کافی، لازمه تحریک این هورمون و افزایش قد کودکان است. دو ساعت ابتدایی خواب، بیشترین میزان ترشح هورمون رشد اتفاق می‌افتد. به همین علت است که کودکان و نوجوانان از دیر خوابیدن منع شده و خواب کوتاه بعد از ظهر برایشان توصیه می‌شود.
۳. تمرینات ورزشی
انجام حرکات کششی و نرمش روزانه مستقیماً روی این هورمون در بدن تأثیر می‌گذارد. فعالیت‌های ورزشی، قند خون را پایین آورده و درنتیجه، بدن هورمون رشد بیشتری ترشح می‌کند. مصرف خوراکی‌های پروتئین‌دار دو ساعت پیش از ورزش و بعد از ورزش باعث افزایش ترشح این هورمون در بدن می‌شود. تمرینات ورزشی متابولیسم بدن را هم تقویت می‌کنند.
۴. فاصله بین تغذیه و خواب
معده پر پیش از خواب باعث می‌شود که بدن انسولین بیشتری در خواب تولید کند و درنتیجه هورمون رشد کمتری ترشح شود. بهتر است دست‌کم دو ساعت پیش از خواب، غذاهای سنگین و دیرهضم میل نکنید.
افزایش هورمون رشد بعد از بلوغ
سرعت رشد در بدن تا پیش از دوره بلوغ به آهستگی اتفاق می‌افتد. اواخر دوره بلوغ معمولاً شاهد جهش رشدی در نوجوانان هستیم. بعد از بلوغ هم تقریباً رشد متوقف می‌شود. هر کاری که لازم است تا هورمون‌های رشد تحریک شوند و فرد بلندتر شود باید پیش از دوران بلوغ یا در دوران بلوغ انجام داد. افزایش این هورمون رشد بعد از بلوغ تقریباً غیرممکن است، چراکه ناحیه اپی‌فیز در دوران کودکی حالت غضروفی دارد، اما پس از بلوغ به شکل استخوان درمی‌آید. این یعنی دیگر بعد از بلوغ امکان رشد وجود ندارد. با چند راهکار ساده می‌توانید باعث افزایش این هورمون در دوران بلوغ شوید:
- سبک زندگی سالم و رژیم غذایی متعادل
- ورزش، خواب کافی
- پرهیز از عوامل بازدارنده رشد مثل نوشیدنی‌های گازدار، غذاهای فرآوری شده و قند مصنوعی
- انجام حرکات کششی مناسب عضلات
- ماساژ.
رشد بعد از بلوغ دیگر اتفاق نمی‌افتد، پس اگر می‌خواهید فرزندتان رشد بهتری داشته باشد باید قبل از بلوغ و در دوران بلوغ با مشورت با دکتر غدد برای افزایش هورمون رشد اقدام کنید.
افزایش هورمون رشد در بزرگسالان
برخلاف اینکه این هورمون روی افزایش قد کودکان و نوجوانان تأثیر می‌گذارد، نمی‌توان از آن انتظار داشت که نقشی در تحریک بلندتر شدن طول استخوان‌ها در بزرگسالان داشته باشد. همان‌طور که اشاره شد، نواحی غضروفی بعد از دوران بلوغ به استخوان‌ها وصل می‌شوند و عملاً دیگر کاری از دست هورمون رشد برنمی‌آید. بعد از ۱۸ سالگی دیگر درمان افزایش هورمون رشد برای قد جواب نمی‌دهد. هرچند در بازه سنی ۱۸ تا ۲۴ سالگی گاهی امکان افزایش هورمون رشد وجود دارد، اما در مجموع افزایش هورمون رشد در بزرگسالان برای افزایش قد بی‌فایده است.
راههای افزایش هورمون رشد
روش‌های مختلفی برای افزایش هورمون رشد وجود دارند که در ادامه به برخی از آنها می‌پردازیم:
۱. کاهش چربی بدن
رابطه غیرمستقیمی بین هورمون رشد و میزان چربی بدن وجود دارد. این یعنی هر چقدر میزان چربی در بدن بیشتر باشد، هورمون رشد کمتری تولید می‌شود. یکی از راههای افزایش هورمون رشد، کم کردن درصد چربی بدن و جلوگیری از چاقی است.
۲. خواب کافی و باکیفیت
خواب نقش غیرقابل‌انکاری در هورمون رشد دارد. کودکانی که کمبود خواب یا الگوی خواب نامنظمی دارند دچار اختلال در رشد می‌شوند. بیشترین میزان هورمون رشد در خواب شبانه پیش از نیمه‌شب ترشح می‌شود و هر چقدر که به ساعات صبح نزدیک می‌شویم، میزان ترشح این هورمون هم پایین‌تر می‌آید. این یعنی دیر وقت خوابیدن را از برنامه حذف کنید.
۳. کاهش مصرف قند و شیرینی مصنوعی
مصرف کربوهیدرات و شکر باعث بالا رفتن میزان انسولین در بدن شده و میزان هورمون رشد را کاهش می‌دهد. ترشح هورمون رشد در افراد سالم ۴ برابر ترشح در بیماران دیابتی یا افرادی است که از اختلال انسولینی رنج می‌برند. طبیعی است که افزایش مصرف قند و شیرینی باعث بالا رفتن وزن بدن و چاقی می‌شود که خود مانع اصلی افزایش هورمون رشد به شمار می‌رود.
۴. افزایش فاصله بین خواب و غذا
هورمون رشد در طول شب و خواب شبانه ترشح می‌شود. معده‌ای که از وعده آخر شب پر باشد انسولین بیشتری ترشح می‌کند. انسولین بیشتر هم یعنی ترشح هورمون رشد کمتر. بهتر است بین آخرین وعده غذایی و خواب شبانه حداقل ۲ ساعت فاصله باشد.
بیشتر بخوانید:مهم ترین علائم کم خونی در کودکان چیست؟
۵. روزه داری
روزه گرفتن هم باعث ترشح بیشتر هورمون رشد می‌شود. روزه‌داری متناوب توده چربی در بدن را کاهش داده و روی ترشح انسولین موجود در بدن تأثیر می‌گذارد و از این طریق باعث افزایش هورمون رشد در بدن می‌شود.
۶. مصرف مکمل
مصرف مکمل می‌تواند به صورت موقت باعث افزایش هورمون رشد در بدن شود.
مکمل‌های مختلفی وجود دارد که می‌توانید از آنها برای افزایش هورمون رشد در کودکی یا نوجوانی استفاده کنید. دقت داشته باشید که نباید از این هورمون‌ها بدون مشورت و تجویز پزشک استفاده کنید.
مکمل افزایش هورمون رشد
مکمل‌های افزایش هورمون رشد، افزایش حجم ماهیچه را به دنبال دارند و از پیری پیشگیری می‌کنند. مکمل‌ها به شکل قرص، کپسول و پودر عرضه می‌شوند و تولید طبیعی هورمون رشد در بدن را بیشتر می‌کنند. برخی از مکمل‌های متداول افزایش هورمون رشد شامل آرژنین، آرنیتین، ملاتونین، کراتین، گلوتامین و غیره می‌شوند.
۱. مکمل آرژنین برای افزایش هورمون رشد
مصرف مکمل آرژنین به تنهایی احتمال افزایش هورمون رشد را بیشتر می‌کند. مصرف آرژنین با ورزش یا بدون ورزش باعث افزایش هورمون رشد می‌شود، اما اثر آن بدون ورزش هم ثابت شده است. نکته مهم در رابطه با مکمل آرژنین، دوز مصرفی آن است که باید بالا باشد تا اثرگذار شود.
۲. مکمل GABA
مکمل گابا (GABA) از نوع آمینواسیدهای غیرپروتئینی است که مستقیماً روی عملکرد سیگنال‌ها، پیام‌رسان‌های عصبی و پیام‌های مغزی اثر می‌گذارد. مکمل گابا بیشتر به عنوان آرام‌بخش جهت بهبود خواب مصرف می‌شود، اما بر اساس نتایج علمی، روی افزایش هورمون رشد هم تأثیر دارد. هر چند مکمل‌های گابا به مقدار زیادی در بدن باقی نمانده و دفع می‌شوند، اما باعث افزایش هورمون رشد می‌شوند و خواب راحتی برایتان به ارمغان می‌آورد.
۳. بتا آلانین
بتا آلانین آمینواسید در عضلات اسکلتی است. مکمل بتا آلانین به شکل قرص، کپسول و پودر با فرمول‌های مختلف عرضه می‌شود و باعث بهبود عملکرد، رشد عضلانی و افزایش موقتی میزان هورمون رشد در بدن می‌شود.
۴. مکمل ملاتونین
ملاتونین هورمون اصلی تنظیم‌کننده خواب و فشار خون است. مکمل ملاتونین هم مکمل محبوبی است که برای بهبود کیفیت خواب و افزایش زمان خواب تجویز می‌شود. خواب مناسب باعث ترشح ملاتونین در بدن می‌شود که عامل اصلی افزایش ترشح این هورمون در بدن به حساب می‌آید. مکمل‌های ملاتونین، غیرسمی و بی‌خطر هستند، اما بدون مشورت پزشک نباید مصرف شود.
۵. گلوتامین
گلوتامین، اسید آمینه موردنیاز برای تولید پروتئین موردنیاز برای افزایش قد است. مصرف مواد غذایی حاوی گلوتامین تأثیر بسزایی روی افزایش هورمون رشد در بدن دارد.
۶. کراتین
کراتین از مکمل‌های محبوب برای بدنسازان است که مصرف روزانه ۲۰ گرم از آن، ۲ تا ۶ ساعت بعد مصرف باعث افزایش هورمون رشد در بدن می‌شود. مصرف مکمل کراتین با رشد عضلات بدن، ترمیم عضله، تحریک رشد سلولی و افزایش هورمون‌های رشد همراه است.
سایر مکمل‌هایی که باعث افزایش هورمون رشد می‌شوند عبارتند از:
- گلایسن
- اورنیتین
- ال-دوپا
- کلسیم
- منیزیم
- آهن.
مکمل آرژنین مستقیما باعث افزایش هورمون رشد می‌شود. مکمل GABA و ملاتونین با بهبود خواب باعث افزایش هورمون رشد می‌شوند و مکمل‌های بتا آلانین، گلوتامین، کراتین هم باعث رشد قد، افزایش حجم عضلانی و تحریک رشد سلولی می‌شوند.
قرص برای افزایش هورمون رشد
سوماتروپین شکل نئوترکیب هورمون رشد است که به شکل دارو و قرص با نام تجاری سیناتروپین برای افزایش هورمون رشد تجویز می‌شود. بیماران دیابتی بدون تجویز پزشک نباید قرص هورمون رشد مصرف کنند.
آمپول هورمون رشد
بدن نه فقط در کودکی، بلکه در بزرگسالی به هورمون رشد احتیاج دارد. بدن به شکل طبیعی سوماتروپین ترشح می‌کند و وجود آن باعث رشد در دوران بلوغ و قدکشیدن می‌شود. پزشک برای کودکانی که مشکل کوتاهی قد دارند یا مبتلایان به ایدز که دچار کاهش وزن شدید شدند تزریق آمپول هورمون رشد یا سوماتروپین را تجویز می‌کند. از فواید آمپول این هورمون می‌توان به بهبود قدرت عضلانی، درمان شکستگی استخوان، کاهش چربی بدن و ریکاوری سریع‌تر عضلات اشاره کرد. پیشنهاد ما این است
بهترین تمرین برای افزایش هورمون رشد چیست؟
انجام فعالیت‌های ورزشی تأثیر بسزایی بر روی افزایش قد در کودکان و افزایش این هورمون در بزرگسالان دارد؛ ورزش‌هایی مثل پیاده‌روی سریع، شنای نیمه‌حرفه‌ای، والیبال و بسکتبال، ژیمناستیک و یوگا. از بهترین ورزش‌هایی که با تحریک هورمون رشد باعث افزایش قد می‌شوند می‌توان به تمرینات کششی اشاره کرد.
بهتر است تمرینات کششی را در برنامه روزانه صبح و عصر قرار دهید. صبح‌ها بدن در بلندقدترین حالت ممکن قرار دارد و انجام حرکات کششی روی افزایش قدتان تأثیر می‌گذارد. حرکات کششی شبانه هم باعث شده که بدن استراحت بهتری را تجربه کند.
پی نوشت:
این اطلاعات عمومی خلاصه محدودی از اطلاعات تشخیص، درمان و/یا دارو است. این به معنای جامع نیست و باید به عنوان ابزاری برای کمک به کاربر در درک و/یا ارزیابی گزینه های تشخیصی و درمانی بالقوه استفاده شود. این شامل تمام اطلاعات در مورد شرایط، درمان ها، داروها، عوارض جانبی، یا خطراتی که ممکن است برای یک بیمار خاص اعمال شود، نمی شود. آنچه مد نظر و مطلوب است،آن است که توصیه پزشکی یا جایگزینی برای توصیه های پزشکی، تشخیص یا درمان باید بر اساس معاینه پزشک و ارزیابی شرایط خاص و منحصر به فرد بیمار باشد. بیماران باید برای اطلاعات کامل در مورد سلامتی، سؤالات پزشکی و گزینه های درمانی، از جمله خطرات یا مزایای استفاده از داروها، با پزشک صحبت کنند. این اطلاعات هیچ درمان یا دارویی را به عنوان ایمن، موثر یا تایید شده برای درمان یک بیمار خاص تایید نمی کند. اینجانب دکتر مهدی افشاری هرگونه ضمانت یا مسئولیت مربوط به این اطلاعات یا استفاده از آن را از خود سلب می کنم.
دکتر مهدی افشاری متخصص اطفال، کودکان و نوجوانان_ دارای بورد تخصصی
از جمله خدمات پزشکی ارائه شده در مطب عبارتند از: معاینات دوره‌ای کودکان، پایش دوره ای رشد فیزیکی و تکامل کودکان، درمان انواع بیماری های عفونی،گوارشی و تنفسی در کودکان و نوجوانان_ مشاوره تغذیه، آموزش و مراقبت های دوره ای نوزادان نارس، پایش و درمان کلیه مشکلات دوره ای نوزادی، ارزیابی دوره‌ای توانایی های ذهنی و جسمی کودکان
خدمات ویژه ارائه شده توسط دکتر مهدی افشاری: انجام ختنه تخصصی در مطب، ویزیت در منزل و مشاوره آنلاین
آدرس مطب: تهران، مهرآباد جنوبی، دانشگاه هوایی جنوبی، تفرش شرقی، پلاک 193_ واحد همکف
شماره تماس:021-66602506
