شب ادراری در کودکان، علل و راههای درمان آن

لطفا سلب مسئولیت در انتهای این صفحه را بخوانید.

زمانی که کودک به اندازه کافی رشد کرده که می‌تواند ادرار خود را در هنگام شب و در طول خواب کنترل کند اگر ادرار کند گفته می‌شود که او به شب‌ ادراری مبتلا شده است. این یک مشکل شایع در میان کودکان به خصوص کودکان زیر 6 سال است. با این که این مشکل یک بیماری جدی و خطرناک نیست اما ممکن است شب‌ ادراری تأثیر زیادی هم بر کودک و هم برای اعضای دیگر خانواده داشته باشد. شب‌ ادراری ممکن است در روند اجتماعی شدن کودک اختلال ایجاد کرده و منجر به وارد آمدن استرس بسیار زیادی بر خانواده شود.

علت شب ادراری در کودکان

شب‌ ادراری یک مشکل رفتاری یا روانی است. این مشکل به دلیل تنبل بودن برای رفتن به توالت در هنگام شب کودک اتفاق نمی‌افتد. شب‌ ادراری علت‌های مختلفی دارد. برخی از علل شایع شب‌ ادراری عبارتند از:

• عوامل ژنتیکی (که ممکن است در بقیه اعضای خانواده نیز وجود داشته باشد)
• مشکل در بیدار شدن از خواب
• استرس
• کند بودن فرایند رشد سیستم اعصاب مرکزی (که باعث کاهش توانایی کودک در کنترل مثانه و تخلیه آن در هنگام شب می‌شود)
• عوامل هورمونی (عدم تولید کافی هورمون ضد ادرار که هورمونی است که باعث می‌شود ادرار در هنگام شب با نرخ کندتری تولید شود)
• عفونت مجرای ادرار
• ناهنجاری در دریچه‌های مجرای ادرار در پسران یا در حالب در دختران و پسران
• اختلالات نخاعی
• کوچک بودن مثانه

علائم بیماری

اگر کودک شما به مدت 6 ماه یا بیشتر به طور کامل برای توالت رفتن آموزش دیده است و به طور ناگهانی دچار شب‌ ادراری می‌شود باید به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است این مشکل نشانه و علامت وجود بیماری‌های دیگری باشد. به هر حال، برخی علائم شب‌ ادراری عبارتند از:

• تغییر در مقدار و تناوب دفع ادرار در طول روز
• درد، سوزش یا زور زدن در هنگام ادرار کردن
• جریان بسیار کم ادرار مستمر یا بروز این حالت پس از دفع ادرار
• ادرار ابری یا صورتی‌رنگ یا وجود خون در ادرار یا دیده شدن لکه خون در لباس زیر
• ادرار بی‌اختیار در هنگام روز و هنگام شب
• تغییر ناگهانی در شخصیت یا خلق‌وخو
• کنترل ضعیف روده
• دفع ادرار پس از اعمال فشار (سرفه کردن، دویدن یا بلند کردن اجسام)
• برخی اختلالات در هنگام راه رفتن (مشکل در راه رفتن به دلیل مشکلات زمینه‌ای نورولوژیکی)
• خیس بودن مستمر لباس
  اگر کودک شما هر یک از علائم فوق را دارد باید به پزشک مراجعه کرده و به دقت کلیه‌ها و مثانه او معاینه شود.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

شب‌ ادراری که به طور ناگهانی اتفاق بیفتد یا همراه با علائم دیگر باشد ممکن است نشانه ابتلا به بیماری‌های دیگری باشد بنابراین در این موارد باید به پزشک مراجعه شود.
پزشک علائم عفونت مجرای ادرار، یبوست، بیماری‌های مثانه، دیابت و استرس شدید را مورد بررسی قرار می‌دهد.

در موارد زیر کودک را نزد پزشک ببرید:

• زمانی که پس از 6 ماه خشک بودن مستمر به طور ناگهانی شب‌ ادراری شروع می‌شود.
•  خیس کردن شلوار در طول روز
• احساس سوزش یا درد در هنگام دفع ادرار
• تکرر ادرار
• نوشیدن یا خوردن بیشاز حد معمول
• تورم در پاها یا مچ پا
•  داشتن سن 7 سال یا بیشتر و ابتلا به شب‌ ادراری

همچنین پزشک باید اطلاع داشته باشد که آیا کودک تحت استرس شدید است و یا به دلیل این وضعیت احساس ناامیدی و یاس دارد و همچنین آیا شما می‌توانید کمکی به وی کنید. در این مدت شما باید صبور باشید زیرا ممکن است تا زمانی که کودک احساس بهتری پیدا کند و بر مشکل شب‌ ادراری فائق آید زمان زیادی طول بکشد. به یاد داشته باشید که چشم‌انداز بلند مدتی باید داشته باشید و در بیشتر موارد بیماری برطرف می‌شود.

چه موقع اغلب کودکان می‌توانند مثانه خود را کنترل کنند؟

کودکان در سنین مختلفی می‌توانند بر مثانه خود کنترل داشته باشند. بیشتر کودکان پس از 6 سالگی شب‌ ادراری نخواهند داشت. شب‌ ادراری تا سن 6 سالگی غیرعادی نیست حتی اگر باعث آزار و ناراحتی والدین شود. اگر کودک شما کمتر از 6 سال دارد، نیازی به درمان شب‌ ادراری نیست.

درمان شب ادراری

دارو

داروهای مختلفی برای درمان شب‌ ادراری وجود دارد. داروهایی که برای درمان شب‌ ادراری مورد استفاده قرار می‌گیرند معمولاً شرعت تولید ادرار را کاهش می‌دهند. داروهای شب‌ ادراری بسیار مؤثر هستند اما غالباً در صورتی که مصرف آنها قطع شود، شب‌ ادراری کودک بازمی‌گردد که در این صورت کودک باید مدت طولانی‌تری این داروها را مصرف کند.

غذا خوردن، رژیم غذایی و تغذیه

غذا خوردن، رژیم غذایی و تغذیه نقشی در ابتلا یا پیشگیری از شب‌ ادراری در کودکان ندارند. اجازه دهید کودک در طول روز مایعات بیشتری مصرف کند و در هنگام شب مصرف مایعات را کاهش دهید (از مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین پرهیز شود). سپس به کودک یادآوری کنید که قبل از رفتن به رختخواب برای دفع ادرار به توالت برود.

آموزش مثانه

با آموزش مثانه می‌توان به کودک آموزش داد که ادرار خود را مدت طولانی‌تری نگه دارد. زمان‌های دفع ادرار کودک را در طول روز یادداشت کنید سپس مشخص کنید که بین هر بار دفع ادرار چه مدتی طول کشیده است. پس از یک یا دو روز، مدت 15 دقیقه زمان بین دفع ادرارها را افزایش دهید. برای مثال، اگر کودک معمولاً ساعت 3:30 دقیقه بعدازظهر توالت می‌رود کودک را ترغیب کنید که تا ساعت 3:45 دقیقه صبر کرده و سپس توالت برود. به تدریج، زمان انتظار را طولانی و طولانی‌تر کنید. این روش به کشیده شدن مثانه کودک برای نگهداشتن مقادیر بیشتر ادرار کمک می‌کند. صبور باشید، آموزش مثانه ممکن است چند هفته یا حتی چند ماه طول بکشد.

مدیریت

علاوه بر برنامه درمانی، روش‌های عملی دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند باعث راحت‌تر شدن زندگی با وجود شب‌ ادراری شود.

کاورهای تشک کودک

زمانی که کودک جای خود را خیس می‌کند ممکن است ادرار از ملحفه عبور کرده و در تشک نفوذ کند. به تدریج، تشک بوی ادرار می‌گیرد. برای پیشگیری از بروز این اتفاق، والدین باید تشک را با کاورهای ضد آب بپوشانند. کاورهای تشک سطح رویی و کناری تشک را عایق کرده و یا تشک را به طور کامل می‌پوشانند. والدین ممکن است این کاورها را از داروخانه یا شرکت‌های توزیع‌کننده لوازم طبی که محصولات ضد شب‌ ادراری می‌فروشند تهیه کنند. کاورهای ارزان قیمت تشک ممکن است از بین رفته یا نشت داشته باشند بنابراین بهتر است یک جنس مرغوب را انتخاب کنید.

لباس‌های زیر جذب‌کننده رطوبت

این محصولات، لباس‌های زیر مخصوصی هستند که از مواد جاذب رطوبت ساخته شده و از نشت ادرار به لباس‌ها و رختخواب کودک پیشگیری می‌کنند. این محصولات هم در نوع یک‌بارمصرف و هم در نوع قابل استفاده مجدد وجود دارند.

محافظ بو

ممکن است حتی در صورتی که والدین به دقت مراقب بو باشند، اتاق خواب کودکان بوی بد ادرار بدهد. ساده‌ترین روش برای جلوگیری از بو گرفتن اتاق، استفاده از خوشبوکننده اتاق است. انواع مختلف خوشبوکننده‌ها وجود دارد که همه باعث خوشبو شدن اتاق می‌شوند. خوشبوکننده‌های اتاق را می‌توان از فروشگاه‌ها یا داروخانه‌ها تهیه کرد. یک روش دیگر برای رفع بوی بد اتاق استفاده از محصولاتی که بو را از بین می‌برند. این محصولات به صورت اسپری یا جاذب بوهای جامد بوده و از فروشگاه‌های لوازم طبی قابل ابتیاع هستند.

چگونه می‌توان به کودک برای غلبه به این مشکل کمک کرد؟

شب‌ ادراری ممکن است باعث ایجاد اختلالات رفتاری در کودک شود زیرا ممکن است وی احساس گناه کرده و خجالت‌زده شود. این که کودک مسئول شب‌ ادراری است درست است (این می‌تواند به این معنی باشد که در خشک‌کردن و تمیز کردن رختخواب خود کمک کند) اما کودک شما نباید به خاطر این موضوع احساس گناه داشته باشد. این نکته بسیار مهم است که کودک شما بداند که شب‌ ادراری گناه یا خطای او نیست. تنبیه کردن کودک به دلیل شب‌ ادراری کمکی به حل مشکل نمی‌کند.
به یاد داشته باشید که کودک با رفتن به توالت در هنگام شب مشکلی ندارد. چراغ‌خواب‌هایی در مسیر قرار دهید تا کودک بتواند به راحتی خود را به توالت برساند. همچنین شما می‌توانید رختخواب کودک خود را با پلاستیک بپوشانید تا تمیز کردن آن راحت‌تر شود. در صورتی که این اتفاق افتاد به کودک خود برای کمک به تمیز کردن رختخواب جایزه بدهید.

پی نوشت:

این اطلاعات عمومی خلاصه محدودی از اطلاعات تشخیص، درمان و/یا دارو است. این به معنای جامع نیست و باید به عنوان ابزاری برای کمک به کاربر در درک و/یا ارزیابی گزینه های تشخیصی و درمانی بالقوه استفاده شود. این شامل تمام اطلاعات در مورد شرایط، درمان ها، داروها، عوارض جانبی، یا خطراتی که ممکن است برای یک بیمار خاص اعمال شود، نمی شود. آنچه مد نظر و مطلوب است،آن است که توصیه پزشکی یا جایگزینی برای توصیه های پزشکی، تشخیص یا درمان باید بر اساس معاینه پزشک و ارزیابی شرایط خاص و منحصر به فرد بیمار باشد. بیماران باید برای اطلاعات کامل در مورد سلامتی، سؤالات پزشکی و گزینه های درمانی، از جمله خطرات یا مزایای استفاده از داروها، با پزشک صحبت کنند. این اطلاعات هیچ درمان یا دارویی را به عنوان ایمن، موثر یا تایید شده برای درمان یک بیمار خاص تایید نمی کند. اینجانب دکتر مهدی افشاری هرگونه ضمانت یا مسئولیت مربوط به این اطلاعات یا استفاده از آن را از خود سلب می کنم.

دکتر مهدی افشاری متخصص اطفال، کودکان و نوجوانان_ دارای بورد تخصصی

از جمله خدمات پزشکی ارائه شده در مطب  عبارتند از:  معاینات دوره‌ای کودکان، پایش دوره ای رشد فیزیکی و تکامل کودکان، درمان انواع بیماری های عفونی،گوارشی و تنفسی در کودکان و نوجوانان_ مشاوره تغذیه، آموزش و مراقبت های دوره ای نوزادان نارس، پایش و درمان کلیه مشکلات دوره ای نوزادی، ارزیابی دوره‌ای توانایی های ذهنی و جسمی کودکان

خدمات ویژه ارائه شده توسط دکتر مهدی افشاری: انجام ختنه تخصصی در مطب، ویزیت در منزل و  مشاوره آنلاین

آدرس مطب: تهران، مهرآباد جنوبی، دانشگاه هوایی جنوبی، تفرش شرقی، پلاک 193_ واحد همکف

شماره تماس:021-66602506