مزایا و معایب ختنه در کودکان و بهترین روش آن

بیشتر پدران و مادرانی که به تازگی والدین یک فرزند پسر شده اند، پس از مدتی دغدغه ختنه کردن او را پیدا می کنند. اما در این باره نگرانی های زیادی دارند. آیا مانند گذشته، ختنه کردن پسربچه ها در سنین ۵-۶ سالگی بهتر است یا ختنه کردن در سنین نوزادی مثلا چهل روزگی و کمتر یا بیشتر؟

اصلا چرا باید پسربچه ها را ختنه کنیم؟ آیا در صورت ختنه نشدن برای آنها مشکلی پیش می آید؟

مراقبت های بعد از ختنه چگونه هستند؟

ختنه کردن با چه ریسک هایی همراه است و باید حواسمان به چه مسائلی باشد؟

با ما در این مقاله همراه باشید تا به همه این پرسش ها پاسخ دهیم.

عمل ختنه چیست؟

نوزادان پسر با یک پوست شل در قسمت بالای آلت تناسلی خود به دنیا می آیند که این پوست از نوک آلت محافظت می نماید. به این پوست، ختنه گاه گفته می شود و حاوی اعصاب، رگ های خونی و بخش کوچکی از ماهیچه است. در ابتدای دوران نوزادی، پوست ختنه گاه به آلت تناسلی چسبیده است اما با رشد کودک به تدریج این پوست از آلت تناسلی جدا شده و اجازه می دهد تا ادرار بهتر از بدن خارج شود. در طی عمل ختنه این پوست، بریده و برداشته می شود.

ختنه یک عمل جراحی سرپایی محسوب می شود که توسط متخصص جراحی عمومی و متخصص اورولوژی صورت می پذیرد و گاهی برخی از متخصصان کودکان نیز این عمل را انجام می دهند.

عمل ختنه سابقه بسیار طولانی در تاریخ دارد و بیش از ۵۰۰۰ سال است که در میان جوامع بسیاری رایج است. در گذشته، ختنه بیشتر به دلایل بهداشتی انجام می شد ولی امروزه بسیاری از پیروان ادیان مختلف مانند اسلام، مسیحیت و یهود عمل ختنه را جزو واجبات دینی خود می دانند و آن را انجام می دهند و شاید اثرات بهداشتی این کار باعث این وجوب شرعی شده است. برخی از والدین هم نه به دلیل وجوب شرعی بلکه به دلیل مسائل اجتماعی و ترس از اینکه در آینده فرزند آنها متفاوت از بقیه به نظر برسد و یا در روند ازدواج او خللی وارد شود، فرزند خود را ختنه می کنند.

ختنه شایع ترین عمل جراحی در بین مردان است. در آمریکا بالغ بر ۶۰ درصد از نوزادان پسر ختنه می شوند و این میزان در سراسر جهان به ۳۳ درصد می رسد. حال آنکه در کشور ایران بیش از ۹۰ درصد پسران ختنه می شوند. تحقیقات در مورد اینکه آیا ختنه بر روی میل جنسی و یا حساسیت آلت تناسلی در هنگام رابطه جنسی تاثیر سوء دارد یا خیر، هنوز در حال پیگیری است و اختلاف نظرات زیادی در این باره وجود دارد اما آخرین و معتبرترین اعلان علمی و پزشکی مربوط به مرکز کنترل بیماری های آمریکا (CDC) است که هرگونه تاثیر منفی ختنه بر روی کیفیت رابطه جنسی را رد می نماید و حتی بیان می کند که ختنه می تواند از بروز برخی بیماری ها مانند سرطان دستگاه تناسلی و انواع عفونت جلوگیری نماید.

فواید عمل ختنه

همانگونه که گفته شد عمل ختنه از دیدگاه بسیاری از جوامع پزشکی معتبر دنیا فواید زیادی به همراه دارد که عبارتند از:

• کاهش خطر ابتلا به سرطان آلت تناسلی
• جلوگیری از بروز بیماری بالانوپوستیت (التهاب غده و پوست ختنه گاه)
• کاهش خطر ابتلا به بیماری های مقاربتی مانند STD و HIV
• کاهش خطر ابتلا به عفونت ادراری
• جلوگیری از بیماری فیموز (چسبیدن بسیار شدید و سفت پوست ختنه گاه به آلت تناسلی)
• کاهش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم برای شریک جنسی به دنبال کاهش عفونت ها و آلودگی ها در آلت تناسلی

عوارض ختنه

معمولا عوارضی که به دنبال عمل ختنه به سراغ کودک می آیند، بسیار نادر هستند اما برخی از آنها عبارتند از:

• خون ریزی
• انسداد مجرای ادرار
• عفونت
• تحریک نوک آلت تناسلی
• برداشتن بیش از حد یا خیلی کم پوست ختنه گاه
• میاتیت (التهاب دهانه آلت تناسلی).
• چسبندگی در آلت تناسلی

بهترین زمان برای ختنه پسران چه زمانی است؟

در گذشته عمل ختنه معمولا در سنین ۵-۶ سالگی و حتی سنین مدرسه اتفاق می افتاد که با آثار روحی و ضربه های روانی زیادی برای پسربچه ها همراه بود. خونریزی در این سن بیشتر بود و احتمال عفونت بالاتر. اما امروزه بسیاری از پدران و مادران، یک یا دو روز پس از تولد در بیمارستان، نوزاد پسر خود را ختنه می کنند و البته برخی تا ۴۰روزگی این کار را به تعویق می اندازند که تفاوت چندانی باهم ندارند اما بهتر است این کار را در اسرع وقت انجام دهید زیرا در سنین نوزادی، آثار روحی و تبعات روانی این عمل برای بچه ها به حداقل می رسد و همچنین به دلیل شل بودن بافت آلت تناسلی در نوزادی، این عمل راحت تر انجام شده و با خونریزی و درد کمتری همراه است. مراقبت های بعد از عمل برای والدین راحت تر است و احتمال عفونت کاهش می یابد.

روش های انجام عمل ختنه

در ایران ختنه به دو روش انجام می شود. ختنه با حلقه (Pelastibell) و ختنه به روش جراحی و بخیه

ختنه با روش حلقه

رایج ترین روش برای ختنه پسران، استفاده از روش حلقه یا رینگ است که در اصطلاح پزشکی به آن Plastibell گفته می شود. برای انجام ختنه با حلقه ابتدا پزشک یک حلقه نسبتاً تنگ را در قسمت کلاهک آلت قرار می دهد و با استفاده از نخ آن را به خوبی محکم کرده و گره می زند در نتیجه به قسمت بالایی آلت، خون نمی رسد و به تدریج به رنگ کبودی درمی آید. پوست ختنه گاه توسط پزشک بریده می شود و حلقه حدود ۶ الی ۱۲ روز بعد به صورت خود به خود از آلت جدا می شود. همانگونه که بند ناف بعد از بریدن توسط یک گیره بسته می شود و به علت عدم خونرسانی به آن، خشک شده و می افتد، ختنه به روش حلقه هم به همین شکل باعث جدا شدن پوست ختنه گاه می شود. محل قرار گرفتن حلقه روی آلت تناسلی و میزان بریده شدن پوست بسیار مهم است که کم یا زیاد نباشد به همین جهت برای این کار حتما باید به متخصص این کار مراجعه نمایید.

عمل ختنه با حلقه برای برخی از نوزادان توصیه نمی شود زیرا برخی از نوزادان به صورت مادرزادی، در آلت تناسلی خود دچار بدشکلی یا نقص ظاهری هستند و یا برخی از آنها دچار هیدروسل یا تجمع مایع در قسمت بیضه هستند. برای این دسته از نوزادان و پسربچه ها، ختنه با حلقه می تواند خطرناک باشد و یا بدشکلی در آلت تناسلی را افزایش دهد.

همچنین کودکانی که دچار اختلالات خونی و عفونت های جدی هستند مانند کودکان مبتلا به هموفیلی که در صورت خونریزی دچار اختلالاتی در انعقاد خون می شوند و همچنین نوزادانی که مادران آنها به هردلیلی مجبور به مصرف قرص های ضد انعقاد خون هستند برای ختنه حتما باید احتیاط بیشتری داشته باشند و بامتخصص کودکان  مشورت نمایند.

ختنه به روش جراحی و بخیه

در روش جراحی و بخیه که روشی قدیمی تر و کلاسیک برای انجام ختنه است. پزشک ابتدا پوست ختنه گاه را بریده و سپس با استفاده از تکنیک های بخیه، محل برش را بخیه زده و از خونریزی بیشتر جلوگیری می نماید. پس از بریدن پوست، این ناحیه از آلت کودک خونریزی می‌کند. برای قطع خونریزی قسمت بریده شده آلت باید با دستگاه سوزانده و بخیه شود. معمولا خونریزی در این روش بیش از روش حلقه است ولی مراقبت های بعد از عمل راحت تر از روش حلقه هستند.

ختنه با روش حلقه بهتر است یا ختنه با روش جراحی و بخیه؟

روش حلقه یا روش جراحی؟ اینکه کدامیک را برای ختنه کردن پسر نازنین تان انتخاب می کنید احتمالا درگیری فکری زیادی را برای تان به وجود آورده است. کدام یک از این روش ها بهتر هستند؟ با درد کمتری همراه هستند و یا در آینده باعث شکل بهتر و قابل قبول تری برای آلت تناسلی می شوند؟ آیا شایعه ها در مورد اینکه روش حلقه باعث کوچک ماندن آلت تناسلی می شود، صحیح است؟

بیشتر بخوانید:شایع ترین عوارض پس از ختنه در نوزادان

در پاسخ به این سوال باید بگوییم که در واقع تفاوت چشمگیری بین این روش ها وجود ندارد و هر یک از این روش ها اگر توسط یک پزشک توانمند و با تجربه انجام شوند، می توانند نتایج مثبت و خوبی را به دنبال داشته باشند و عوارض زیادی برای کودک دلبند شما به همراه ندارند. تنها تفاوتی که در ختنه به روش حلقه و ختنه با روش جراحی وجود دارد، نوع انجام آن است و هیچ تفاوتی در میزان برش پوست در این دو روش وجود ندارد. تفاوتی که میان این دو روش معمولا مورد توجه قرار می گیرد، سن نوزاد یا کودک برای ختنه است. معمولا در نوزادان زیر ۶ ماه، روش حلقه بیش از روش جراحی توصیه می شود زیرا خونریزی در روش جراحی بیشتر است. اما در کودکان بالای یک سال، روش جراحی ارجحیت دارد. بسیاری از طرفداران انجام ختنه به روش کلاسیک، اظهار می کنند که استفاده از حلقه برای انجام عمل ختنه باعث مسدود شدن عروق خونی و توقف رشد آلت تناسلی کودک می شود و این مساله باعث مشکلاتی مانند کوچک ماندن آلت تناسلی در سنین بالاتر یا میکروپنیس می شود. اما این اظهارات ریشه علمی ندارند و به هیچ وجه صحیح نیستند. روش حلقه نیز یکی از روش های کارآمد برای انجام عمل ختنه است.

اقدامات قبل از عمل ختنه

قبل از عمل ختنه با توجه به سن کودک، از نظر روحی و روانی او را برای این کار آماده کنید و علت این کار را برای او توضیح دهید و به او اطمینان دهید که در کنارش باقی خواهید ماند و این کار هیچ آسیب جبران ناپذیری به او وارد نمی کند. همچنین برای کمک به تسکین درد در هنگام جراحی و بعد از آن، قبل از مراجعه به مطب پزشک، باتوجه به سن و وزن کودک به او قطره استامینوفن بدهید. قبل از عمل، با توجه به سن و وزن کودک، برای کمک به تسکین درد، به او قطره استامینوفن بدهید.

پس از مراجعه به مطب، ابتدا پزشک کودک را به پشت روی تخت خوابانده و به آرامی دست ها و پاهای او را مهار می نماید و برای این کار از شما نیز کمک خواهد گرفت. آلت تناسلی را با پنبه آغشته به مواد ضدعفونی کننده تمیز کرده و از یک داروی بی حسی تزریقی یا موضعی استفاده می کند. سپس با استفاده از یک چاقوی جراحی، پوست دور تا دور آلت تناسلی را برش داده و جدا می کند. این عمل معمولا بین ۱۰ الی ۲۰ دقیقه به طول می انجامد.

اقدامات بهداشتی بعد از عمل ختنه

• بعد از انجام عمل ختنه به نوزاد خود شیر دهید و حتما مراقب اولین ادرار او باشید. باید ادرار کردن او را از لحاظ شدت و همچنین مسیر بیرون آمدن ادرار، بررسی کنید تا اطمینان حاصل کنید که انسدادی در مسیر خروج ادرار به وجود نیامده و ادرار به صورت مستقیم از آلت تناسلی خارج می شود.
• ممکن است اولین ادرار نوزاد با کمی درد و سوزش همراه باشد و منجر به گریه و ناآرامی او شود. این مساله طبیعی است و نباید باعث نگران شدن شما شود.
• در هر بار تعویض پوشک بنا بر صلاحدید پزشک از وازلین یا پمادهای استریل چشمی برای ضدعفونی کردن محل برش پوست استفاده کنید. اگر از روش حلقه استفاده شده، زیر حلقه و اطراف آن را به دقت با پماد چرب کنید.
• پس از انجام عمل بنا بر صلاحدید پزشک به صورت ۴ ساعتی یا ۶ ساعتی از قطره های استامینوفن و یا سایر مسکن های مناسب برای نوزادان و کودکان استفاده کنید.
• شیر دادن مکرر به نوزاد هم باعث تسکین درد در او می شود.
• شیر دادن مکرر به نوزاد هم در آرامش و تسکین درد او بسیار موثر است.
•  مراقب ایجاد عفونت که همراه با ترشحات بدبو و زردرنگ است، باشید و در صورت تورم در آلت تناسلی، انسداد مجاری ادراری یا ایجاد عفونت حتما به پزشک مراجعه نمایید.
• در صورت خونریزی و عدم توقف آن حتما به پزشک مراجعه نمایید.
• اگر از روش حلقه استفاده شده است، در صورت باقی ماندن حلقه در سر جای خود پس از گذشت ۱۲ روز، به پزشک مراجعه کنید تا علت را مورد بررسی قرار دهد و اقدامات لازم را انجام دهد.
• اگر روی محل برش پانسمان وجود دارد، پس از هر بار تعویض پوشک، پانسمان را به صورت بهداشتی عوض کنید و از پمادهای ضدعفونی کننده استفاده نمایید. این پمادها علاوه بر ضدعفونی کردن محل جراحی، درد را تسکین می دهند.
• در روزهای گذراندن دوره نقاهت، مراقب تب و دمای بدن نوزاد هم باشید. زیرا تب یکی از اولین علامت های بروز عفونت در بدن است. در صورت تب نوزاد، حتما به پزشک مراجعه کنید.
• در صورت تداوم درد در نوزاد و بی قراری های او بعد از گذشتن ۱۲ ساعت از عمل جراحی، مراتب را به پزشک اطلاع دهید تا بررسی های بیشتری روی محل جراحی صورت پذیرد.

دکتر مهدی افشاری متخصص اطفال، کودکان و نوجوانان_ دارای بورد تخصصی

از جمله خدمات پزشکی ارائه شده در مطب  عبارتند از:  معاینات دوره‌ای کودکان، پایش دوره ای رشد فیزیکی و تکامل کودکان، درمان انواع بیماری های عفونی،گوارشی و تنفسی در کودکان و نوجوانان_ مشاوره تغذیه، آموزش و مراقبت های دوره ای نوزادان نارس، پایش و درمان کلیه مشکلات دوره ای نوزادی، ارزیابی دوره‌ای توانایی های ذهنی و جسمی کودکان

خدمات ویژه ارائه شده توسط دکتر مهدی افشاری: انجام ختنه تخصصی در مطب، ویزیت در منزل و  مشاوره آنلاین

آدرس مطب: تهران، مهرآباد جنوبی، دانشگاه هوایی جنوبی، تفرش شرقی، پلاک 193_ واحد همکف

شماره تماس:021-66602506