اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی تکوینی در دوران کودکی است. این اختلال معمولاً در کودکی تشخیص داده می‌شود و اغلب تا بزرگسالی باقی می‌ماند. در این مطلب با همه چیز در مورد اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی، علائم اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی، دلایل ایجاد اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی، تشخیص و درمان اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی آشنا شوید.
اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی
اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی تکوینی در دوران کودکی است. این اختلال معمولاً در کودکی تشخیص داده می‌شود و اغلب تا بزرگسالی باقی می‌ماند. کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است در توجه کردن و کنترل رفتارهای تکانشی مشکل داشته باشند، یعنی ممکن است بدون فکر کردن در مورد نتیجهٔ کارشان عمل کنند یا بیش از حد فعال باشند.
همان‌طور که گفته شد، اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی می‌تواند تا بزرگسالی ادامه یابد. برخی از بزرگسالان این اختلال را دارند اما هرگز تشخیص داده نشده است. علائم آن می‌تواند باعث ایجاد مشکل در محل کار، خانه یا روابط با دیگران شود. علائم ممکن است در سن بالاتر متفاوت به نظر برسد، به عنوان مثال، بیش‌فعالی می‌تواند به شکل بی‌قراری شدید ظاهر شود. وقتی مطالبات و ضرورت‌های بزرگسالی افزایش می‌یابد، علائم می‌توانند شدیدتر شوند.
علائم اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی
برای کودکان طبیعی است که گاهگداری در تمرکز و رفتار مؤدبانه مشکل داشته باشند. با این حال، کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی این رفتارها را با بالا رفتن سن پشت سر نمی‌گذارند. این علائم ادامه می‌یابد، می‌توانند شدید باشند و می‌توانند در مدرسه، خانه یا رابطه با دوستان مشکل ایجاد کنند. کودک مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی ممکن است:
- زیاد خیال‌پردازی کند.
- چیزها را زیاد فراموش یا گم کند.
- وول بخورد یا به خود بپیچد.
- زیاد صحبت کند.
- اشتباهات سهل‌انگارانه انجام دهد یا به شکل غیرضروری ریسک کند.
- در مقاومت در برابر وسوسه مشکل داشته باشد.
- نوبت گرفتن برایش دشوار باشد.
- در کنار آمدن با دیگران دچار مشکل باشد.
انواع اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی
با توجه به اینکه چه نوع علائمی در فرد شدیدتر است، سه نوع مختلف از اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی وجود دارد:
نوع عمدتاً بی‌توجه: برای فرد سازماندهی کردن یک کار یا به پایان بردن آن، توجه به جزئیات یا دنبال کردن دستورالعمل‌ها یا مکالمات دشوار است. به راحتی حواسش پرت می‌شود یا جزئیات کارهای روزمره را فراموش می‌کند.
نوع عمدتاً بیش‌فعال-تکانشی: فرد وول می‌خورد و زیاد صحبت می‌کند. نشستن برای مدت طولانی، برای مثال، در یک وعدهٔ غذایی یا هنگام انجام تکالیف دشوار است. کودکان کوچک‌تر ممکن است دائماً بدوند، بپرند یا از در و دیوار بالا بروند. فرد احساس بی‌قراری می‌کند و با تکانشگری مشکل دارد. شخصی که تکانشی است ممکن است کار یا صحبت دیگران را مرتب قطع کند، چیزهایی را از دست مردم بقاپد یا در زمان‌های نامناسب صحبت کند. برای شخص دشوار است که منتظر نوبت خود بماند یا به دستورالعمل‌ها گوش دهد. فرد تکانشی ممکن است بیش از سایر افراد دچار تصادف و جراحت شود.
نوع ترکیبی: علائم دو نوع فوق به طور یکسان در فرد وجود دارد. از آنجا که علائم می‌توانند با گذشت زمان تغییر کنند، ممکن است نوع یا پرزانتاسیون اختلال نیز با گذشت زمان تغییر کند.
دلایل اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی
دانشمندان در حال مطالعه‌ٔ علل و عوامل خطرساز این اختلال هستند تا بتوانند راههای بهتری برای مدیریت و کاهش شانس ابتلای فرد به آن پیدا کنند. علت‌ها و عوامل خطرساز اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی ناشناخته است، اما تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که ژنتیک نقش مهمی دارد. مطالعات اخیر در مورد دوقلوها، ژن‌ها را با اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی ارتباط داده است. علاوه بر ژنتیک، دانشمندان در حال بررسی سایر علل احتمالی و عوامل خطر هستند، از جمله:
- صدمه‌ٔ مغزی
- قرار گرفتن در معرض محیط آلوده، به عنوان مثال، در معرض سرب در دوران بارداری یا در سن‌های جوانی
- مصرف الکل و دخانیات در دوران بارداری
- زایمان زودرس
- وزن پایین هنگام تولد
تحقیقات از این عقاید و باورهای رایج که اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی ناشی از خوردن بیش از حد شکر، تماشای زیاد تلویزیون، شیوه‌ٔ فرزندپروی والدین یا عوامل اجتماعی و محیطی مانند فقر یا هرج‌ومرج خانوادگی است، پشتیبانی نمی‌کند. البته، بسیاری عوامل از جمله این موارد، ممکن است علائم را به ویژه در برخی افراد بدتر کند. اما شواهد آن‌قدر قوی نیست که نتیجه بگیریم آنها دلایل اصلی اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی هستند.
تشخیص اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی
تصمیم‌گیری در مورد کودک مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی فرایندی مشتکل از چند مرحله است. هیچ تست واحد و مشخصی برای تشخیص اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی وجود ندارد و بسیاری از مشکلات دیگر مانند اضطراب، افسردگی، مشکلات خواب و انواع خاصی از اختلالات یادگیری می‌توانند علائم مشابهی داشته باشند.
یک مرحله از این فرایند معاینه‌ٔ پزشکی، از جمله تست شنوایی و بینایی است تا از نبود سایر مشکلاتی که علائمی مشابه اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی دارند، اطمینان حاصل شود. تشخیص این اختلال معمولاً شامل چک‌لیستی برای ارزیابی علائم و گرفتن شرح حال کودک از والدین، معلمان و گاهی اوقات خود کودک است.
درمان اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی
در بیشتر موارد، اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی بهتر است با ترکیبی از رفتار درمانی و دارو درمان شود. برای کودکان چهار تا پنج سال مبتلا به این اختلال، رفتاردرمانی، به ویژه آموزش والدین، به عنوان اولین خط درمان و قبل از امتحان کردن دارو توصیه می‌شود. اینکه چه کاری بهترین نتیجه را دارد ممکن است به کودک و خانواده ارتباط داشته باشد. برنامه‌های درمانی خوب شامل نظارت دقیق، پیگیری و ایجاد تغییرات لازم در طول مسیر درمان خواهد بود.
مدیریت علائم و سالم ماندن با سبک زندگی سالم: سالم بودن برای همه‌ٔ کودکان مهم است و می‌تواند به ویژه برای کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی اهمیت داشته باشد. علاوه بر رفتاردرمانی و مصرف دارو، داشتن سبک زندگی سالم می‌تواند مقابله با علائم اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی را برای کودک آسان‌تر کند. برخی رفتارهای سالم که می‌تواند به شما کمک کند شامل موارد زیر است:
- ایجاد عادات غذایی سالم مانند خوردن مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات سبوس‌دار و انتخاب منابع پروتئین کم‌چربی
- شرکت در فعالیت‌های بدنی روزانه بر اساس سن کودک
- محدود کردن میزان کار کردن با و تماشای نمایشگرهای تلویزیون، کامپیوتر، موبایل و سایر وسایل الکترونیکی
- داشتن خواب شبانه‌ٔ لازم بر اساس سن کودک
کمک گرفتن: پزشکان، روان‌شناس و روان‌پزشک کودک: اگر شما یا پزشکتان نگرانی‌هایی در مورد اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی دارید، می‌توانید کودک خود را نزد متخصصی مانند روان‌شناس کودک یا یک روان‌پزشک کودک آگاه ببرید.
دکتر مهدی افشاری متخصص اطفال، کودکان و نوجوانان_ دارای بورد تخصصی
از جمله خدمات پزشکی ارائه شده در مطب عبارتند از: معاینات دوره‌ای کودکان، پایش دوره ای رشد فیزیکی و تکامل کودکان، درمان انواع بیماری های عفونی،گوارشی و تنفسی در کودکان و نوجوانان_ مشاوره تغذیه، آموزش و مراقبت های دوره ای نوزادان نارس، پایش و درمان کلیه مشکلات دوره ای نوزادی، ارزیابی دوره‌ای توانایی های ذهنی و جسمی کودکان
خدمات ویژه ارائه شده توسط دکتر مهدی افشاری: انجام ختنه تخصصی در مطب، ویزیت در منزل و مشاوره آنلاین
آدرس مطب: تهران، مهرآباد جنوبی، دانشگاه هوایی جنوبی، تفرش شرقی، پلاک 193_ واحد همکف
شماره تماس:021-66602506
یک دیدگاه