4 تفاوت سرماخوردگی و آلرژی در کودکان

تفاوت سرماخوردگی و آلرژی در کودکان را چگونه تشخیص دهیم؟

سرماخوردگی و آلرژی هر دو می‌توانند علائم مشابهی در کودکان ایجاد کنند، از جمله آبریزش بینی، عطسه و گرفتگی بینی. این شباهت‌ها اغلب باعث سردرگمی والدین می‌شوند و تشخیص دقیق را دشوار می‌سازند.

با این حال، تفاوت‌های کلیدی در علت، نوع علائم، زمان بروز و مدت زمان آن‌ها وجود دارد که با آگاهی از آن‌ها می‌توان این دو وضعیت را از یکدیگر متمایز کرد.

درک این تفاوت‌ها برای ارائه مراقبت مناسب و به موقع به فرزندتان بسیار مهم است.

علت اصلی

سرماخوردگی

سرماخوردگی یک عفونت ویروسی است که توسط انواع مختلف ویروس‌ها، شایع‌ترین آن‌ها راینوویروس‌ها، ایجاد می‌شود. این ویروس‌ها از طریق قطرات تنفسی در هوا یا تماس مستقیم با سطوح آلوده منتقل می‌شوند. سرماخوردگی یک بیماری واگیردار است و می‌تواند از فردی به فرد دیگر سرایت کند.

آلرژی

آلرژی، برخلاف سرماخوردگی، یک واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن به مواد بی‌ضرر موجود در محیط است که به آن‌ها آلرژن می‌گویند. این مواد می‌توانند شامل گرده گیاهان، مایت گرد و غبار، شوره حیوانات خانگی، کپک و حتی برخی غذاها باشند.

در مواجهه با آلرژن، بدن به اشتباه آن را تهدید تلقی کرده و برای دفاع از خود، هیستامین و سایر مواد التهاب‌زا را آزاد می‌کند. آلرژی یک واکنش غیرواگیردار است و ناشی از حساسیت فردی است.

نوع علائم و شدت آن‌ها

تشخیص بر اساس نوع و شدت علائم می‌تواند کمی پیچیده باشد، اما با دقت به جزئیات می‌توان تفاوت‌ها را مشاهده کرد:

آبریزش بینی

در سرماخوردگی، آبریزش بینی معمولاً در ابتدا شفاف است و سپس می‌تواند غلیظ‌تر شده و به رنگ کدر، زرد یا سبز درآید. اما در آلرژی، آبریزش بینی معمولاً شفاف و آبکی است، شبیه به آب.

عطسه

کودکان مبتلا به سرماخوردگی ممکن است گاهی عطسه کنند، اما معمولاً نه به تعداد زیاد و پشت سر هم. در حالی که در آلرژی، عطسه‌ها بسیار مکرر، پشت سر هم و انفجاری هستند، گویی که کودک نمی‌تواند جلوی آن‌ها را بگیرد.

گرفتگی بینی

گرفتگی بینی در هر دو حالت شایع است. در سرماخوردگی، گرفتگی بینی به‌ویژه در شب آزاردهنده می‌شود. در آلرژی، گرفتگی بینی می‌تواند به صورت مزمن و طولانی‌مدت وجود داشته باشد و حتی باعث مشکلات خواب شود.

سرفه

سرفه در سرماخوردگی می‌تواند خشک یا خلط‌دار باشد و معمولاً به دلیل ترشحات پشت حلق یا تحریک ریه ایجاد می‌شود. در آلرژی، سرفه اغلب خشک و آزاردهنده است و بیشتر به دلیل ترشحات پشت حلق (PND) که گلو را تحریک می‌کند، رخ می‌دهد.

خارش

این یکی از مهم‌ترین علائم افتراقی است. در سرماخوردگی، خارش (به‌ویژه خارش بینی، چشم، گوش و گلو) معمولاً وجود ندارد. اما در آلرژی، خارش در این نواحی بسیار شایع و مشخص است و کودک ممکن است بینی خود را مکرراً بمالد یا چشمانش را بخاراند.

قرمزی و آبریزش چشم

در سرماخوردگی، قرمزی یا آبریزش چشم کمتر شایع است، مگر اینکه عفونت چشم همزمان وجود داشته باشد. اما در آلرژی، چشم‌ها اغلب قرمز، آبریزش‌دار و به شدت خارش‌دار هستند.

گلو درد

گلو درد در سرماخوردگی شایع است و اغلب در ابتدای بیماری ظاهر می‌شود. در آلرژی، گلو درد کمتر شایع است، اما ممکن است به دلیل تحریک ناشی از ترشحات پشت حلق ایجاد شود. در آلرژی، خارش گلو شایع‌تر از درد گلو است.

تب

تب هرگز در آلرژی رخ نمی‌دهد. وجود تب، به‌ویژه در کودکان خردسال یا در موارد عفونت‌های شدیدتر، یک علامت مشخص برای سرماخوردگی یا سایر عفونت‌ها است.

بدن درد و خستگی

بدن درد و خستگی در سرماخوردگی، به‌ویژه در آنفولانزا، شایع است. اما در آلرژی، کودک معمولاً بدن درد ندارد، مگر اینکه به دلیل علائم شدید آلرژی خوب نخوابیده باشد و خستگی ناشی از بی‌خوابی باشد.

علائم گوارشی

علائم گوارشی مانند اسهال یا استفراغ ممکن است در برخی انواع ویروس‌های سرماخوردگی یا آنفولانزا رخ دهد، اما معمولاً در آلرژی وجود ندارد.

زمان بروز و مدت زمان

سرماخوردگی

شروع: علائم سرماخوردگی معمولاً با علائمی مانند گلو درد یا خارش گلو شروع می‌شوند و سپس آبریزش بینی، عطسه و سرفه ظاهر می‌شوند.

مدت زمان: علائم معمولاً طی ۷ تا ۱۰ روز به اوج خود می‌رسند و سپس به تدریج بهبود می‌یابند. سرفه ممکن است برای چند هفته پس از بهبود سایر علائم ادامه داشته باشد.

فصول: سرماخوردگی در تمام فصول سال می‌تواند رخ دهد، اما در فصول سردتر مانند پاییز و زمستان به دلیل تجمع افراد در فضاهای بسته، شیوع بیشتری دارد.

آلرژی

شروع: علائم آلرژی معمولاً ناگهانی و در مواجهه با آلرژن‌ها آغاز می‌شوند. مثلاً، کودکی که به گرده حساسیت دارد، ممکن است بلافاصله پس از بازی در فضای باز دچار عطسه و آبریزش بینی شود.

مدت زمان: تا زمانی که کودک در معرض آلرژن قرار دارد، علائم ادامه پیدا می‌کنند. آلرژی می‌تواند فصلی باشد (مانند آلرژی به گرده که در فصول خاصی از سال فعال است) یا مزمن (مانند آلرژی به مایت گرد و غبار یا شوره حیوانات خانگی که در تمام طول سال وجود دارد).

فصول: بستگی به نوع آلرژن دارد؛ مثلاً آلرژی به گرده در بهار و تابستان شایع است، در حالی که آلرژی به مایت گرد و غبار در تمام طول سال رخ می‌دهد.

پاسخ به درمان و سابقه خانوادگی

پاسخ به درمان

سرماخوردگی: درمانی برای خود ویروس وجود ندارد، اما می‌توان علائم را با داروهای تب‌بر، مسکن و مایعات کافی تسکین داد. آنتی‌بیوتیک‌ها در برابر ویروس‌ها بی‌تأثیرند و نباید برای سرماخوردگی استفاده شوند.

آلرژی: علائم آلرژی با داروهای ضد حساسیت (آنتی‌هیستامین‌ها)، اسپری‌های بینی حاوی کورتیکواستروئیدها و در موارد شدیدتر، ایمونوتراپی (واکسن آلرژی) کنترل می‌شوند. اجتناب از آلرژن‌ها نیز یک راهکار کلیدی و مؤثر است.

سابقه خانوادگی

سرماخوردگی: ارتباطی با سابقه خانوادگی آلرژی یا بیماری‌های مشابه ندارد.

آلرژی: بسیار شایع است که در خانواده کودک مبتلا به آلرژی، سابقه آلرژی، آسم یا اگزما وجود داشته باشد. این یک عامل ژنتیکی مهم است.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

با وجود این تفاوت‌ها، گاهی اوقات تشخیص همچنان دشوار است، به‌ویژه در نوزادان و کودکان خردسال که نمی‌توانند علائم خود را به وضوح بیان کنند. در موارد زیر، مشاوره با بهترین متخصص اطفال در تهران ضروری است:

• تب بالا یا تب پایدار که بهبود نمی‌یابد.
• تنگی نفس، خس‌خس سینه یا سرفه شدید که آزاردهنده است یا به درمان‌های خانگی پاسخ نمی‌دهد.
• درد گوش یا علائم عفونت گوش مانند کشیدن گوش یا بی‌قراری شدید.
• علائم شدید یا غیرمعمول که نگران‌کننده هستند.
• عدم بهبود علائم پس از ۱۰ تا ۱۴ روز، زیرا سرماخوردگی معمولاً در این بازه زمانی بهبود می‌یابد و تداوم علائم ممکن است نشانه‌ای از آلرژی یا عارضه باشد.
• شک قوی به آلرژی، به‌ویژه اگر علائم فصلی باشند یا با خارش شدید در چشم‌ها، بینی یا گلو همراه باشند.

اگر سابقه آسم یا سایر مشکلات تنفسی مزمن در کودک وجود دارد، زیرا حتی یک سرماخوردگی ساده می‌تواند باعث تشدید علائم آسم شود.

جمع بندی

در حالی که سرماخوردگی و آلرژی هر دو می‌توانند ناراحت‌کننده باشند، اما از نظر علت و رویکرد درمانی کاملاً متفاوتند. با دقت به علائم، زمان بروز و مدت زمان آن‌ها، والدین می‌توانند تا حد زیادی بین این دو تمایز قائل شوند.

با این حال، در هر مورد تردید یا نگرانی، به‌ویژه اگر علائم کودک شدید یا طولانی‌مدت باشد، مراجعه به بهترین پزشک اطفال تهران برای تشخیص دقیق و دریافت درمان مناسب، بهترین اقدام است.

پزشک می‌تواند با معاینه و در صورت لزوم، انجام آزمایشات تکمیلی، علت اصلی را مشخص و راهنمایی‌های لازم را ارائه دهد تا فرزند شما هر چه زودتر احساس بهتری داشته باشد.