علت تنگی نفس در کودکان چیست؟

علت تنگی نفس در کودکان چیست؟

تنگی نفس در کودکان، به‌ویژه در ساعات شب، می‌تواند تجربه‌ای نگران‌کننده برای والدین باشد. در حالی که گاهی اوقات این مشکل می‌تواند ناشی از یک سرماخوردگی ساده باشد، در مواردی نیز ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای جدی‌تر باشد که نیاز به توجه پزشکی دارد.

درک علل شایع تنگی نفس شبانه در کودکان و دانستن زمان مراجعه به پزشک، برای حفظ سلامت آن‌ها حیاتی است. این مقاله به بررسی مهم‌ترین دلایل تنگی نفس در کودکان می‌پردازد.

چرا تنگی نفس در کودکان بیشتر در شب رخ می‌دهد؟

چندین عامل باعث می‌شوند که مشکلات تنفسی در کودکان در شب تشدید شوند:

وضعیت خوابیده

در حالت درازکش، ترشحات بینی و گلو می‌توانند به راحتی به سمت ریه‌ها حرکت کرده و باعث تحریک و انسداد نسبی راه‌های هوایی شوند.

دمای اتاق و رطوبت

هوای خشک یا خیلی سرد می‌تواند باعث تحریک مجاری تنفسی و تشدید سرفه و تنگی نفس شود.

افزایش فعالیت سیستم پاراسمپاتیک

در طول خواب، سیستم عصبی پاراسمپاتیک فعال‌تر می‌شود که می‌تواند منجر به انقباض راه‌های هوایی در برخی بیماری‌ها (مانند آسم) شود.

مواجهه با آلرژن‌ها

برخی آلرژن‌ها مانند مایت گرد و غبار که در رختخواب تجمع می‌یابند، می‌توانند در طول شب باعث تحریک و واکنش‌های آلرژیک شوند.

علل شایع تنگی نفس شبانه در کودکان

آسم

آسم شایع‌ترین علت تنگی نفس شبانه در کودکان است. در آسم، راه‌های هوایی ملتهب و باریک می‌شوند. علائم آسم اغلب در شب بدتر می‌شوند، زیرا در طول خواب، راه‌های هوایی تمایل به انقباض بیشتری دارند و مواجهه با آلرژن‌های اتاق خواب (مانند مایت گرد و غبار) می‌تواند علائم را تشدید کند.

علائم: سرفه مزمن، خس‌خس سینه (صدای سوت‌مانند در بازدم)، تنگی نفس و احساس فشار در قفسه سینه که در شب و صبح زود بیشتر می‌شود.

عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی (سرماخوردگی و آنفولانزا)

سرماخوردگی‌ها و آنفولانزا باعث گرفتگی بینی، آبریزش بینی و سرفه می‌شوند. وقتی کودک دراز می‌کشد، ترشحات بینی و گلو به پشت حلق می‌ریزند و می‌توانند راه‌های هوایی را تحریک کرده و سرفه و تنگی نفس شبانه را تشدید کنند.

علائم: آبریزش بینی، عطسه، سرفه، تب، گلو درد.

خروسک

خروسک یک عفونت ویروسی است که باعث التهاب حنجره و نای می‌شود. این بیماری مشخصاً با سرفه‌ای شبیه به پارس سگ شناخته می‌شود و علائم آن اغلب در شب به دلیل التهاب بیشتر و هوای خشک تشدید می‌شوند.

علائم: سرفه پارس‌مانند، صدای خرخر در دم، تب خفیف، گرفتگی صدا.

برونشیولیت

برونشیولیت یک عفونت ویروسی رایج دستگاه تنفسی تحتانی است که بیشتر در نوزادان و کودکان خردسال زیر 2 سال دیده می‌شود. این بیماری باعث التهاب و تورم برونشیول‌ها (کوچکترین راه‌های هوایی در ریه) می‌شود.

علائم: خس‌خس سینه، تنفس سریع، سرفه، گرفتگی بینی، تب خفیف. علائم اغلب در شب و در حالت خوابیده بدتر می‌شوند.

آپنه انسدادی خواب

در این وضعیت، تنفس کودک در طول خواب به‌طور مکرر، جزئی یا کامل متوقف می‌شود. این اتفاق اغلب به دلیل بزرگ بودن لوزه‌ها و آدنوئیدها (لوزه سوم) است که در هنگام خواب مجاری هوایی را مسدود می‌کنند. چاقی نیز یک عامل خطر مهم است.

علائم: خروپف بلند و نامنظم، مکث در تنفس، نفس‌نفس زدن ناگهانی برای هوا، تعریق زیاد در خواب، بی‌قراری در خواب، و خستگی یا خواب‌آلودگی در طول روز.

ریفلاکس معده به مری

برگشت اسید معده به مری و گاهی اوقات به راه‌های هوایی، به‌ویژه در حالت درازکش، می‌تواند باعث تحریک و سرفه یا تنگی نفس شود.

علائم: سرفه مزمن، خس‌خس سینه، سوء هاضمه، سوزش سر دل (در کودکان بزرگتر)، استفراغ.

آلرژن‌ها

مواجهه با آلرژن‌ها (مانند مایت گرد و غبار، شوره حیوانات خانگی، گرده گیاهان یا کپک) در محیط خانه، به‌ویژه در اتاق خواب، می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک شود که منجر به گرفتگی بینی، آبریزش بینی، سرفه و تنگی نفس می‌شود.

علائم: عطسه، آبریزش بینی، خارش چشم و بینی، سرفه خشک، خس‌خس سینه (در صورت ایجاد آسم آلرژیک).

اجسام خارجی در مجاری هوایی

اگر کودک جسم کوچکی را استنشاق کرده باشد، ممکن است باعث انسداد جزئی یا کامل راه‌های هوایی شود که در حالت درازکش می‌تواند علائم تنگی نفس را تشدید کند.

علائم: سرفه ناگهانی و شدید، خفگی، خس‌خس یک‌طرفه (در یک ریه)، تنفس دشوار. این یک وضعیت اورژانسی است.

اضطراب و حملات پانیک

در کودکان بزرگتر و نوجوانان، استرس و اضطراب می‌توانند منجر به تنگی نفس عصبی شوند که ممکن است در شب، زمانی که ذهن درگیر افکار است، تشدید شود.

علائم: تنفس سریع و سطحی، احساس خفگی، سرگیجه، تپش قلب، احساس ضعف.

چه زمانی تنگی نفس در کودکان خطرناک است؟

اگر کودک شما هر یک از علائم زیر را در کنار تنگی نفس شبانه نشان داد، باید فوراً به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید:

• کبودی لب‌ها، زبان یا ناخن‌ها
• نفس نفس زدن شدید یا تنفس بسیار سریع و پی‌درپی.
• فرورفتگی شدید قفسه سینه
• بالا و پایین رفتن پره‌های بینی با هر نفس
• صدای خرخر بلند هنگام دم یا غرغر کردن
• ناتوانی در صحبت کردن، غذا خوردن یا شیر خوردن به دلیل تنگی نفس
• بی‌حالی شدید، خواب‌آلودگی غیرعادی یا عدم پاسخگویی به محرک‌ها
• تب بالا همراه با تنگی نفس شدید
• خس‌خس سینه یا سرفه که با داروهای تجویزی (در صورت وجود) بهبود نمی‌یابد

اقدامات اولیه در منزل

در صورت تنگی نفس خفیف و در صورتی که علائم هشداردهنده وجود ندارند:

• بالا نگه داشتن سر کودک: با قرار دادن یک بالش اضافی زیر سر کودک (برای کودکان بزرگتر) یا بالا آوردن کمی سر تخت.
• استفاده از بخور سرد: یک دستگاه بخور سرد می‌تواند رطوبت هوا را افزایش دهد و به شل شدن ترشحات و کاهش تحریک راه‌های هوایی کمک کند.
• نوشیدن مایعات گرم: برای کودکان بزرگتر، مایعات گرم مانند چای یا آب گرم با عسل (برای بالای یک سال) می‌تواند به تسکین گلو و شل شدن خلط کمک کند.
• پرهیز از محرک‌ها: دور نگه داشتن کودک از دود سیگار، اسپری‌های تند و مواد شیمیایی.

جمع بندی

تنگی نفس در کودکان می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از عفونت‌های ویروسی گرفته تا بیماری‌های مزمن مانند آسم یا آپنه خواب. والدین باید هوشیار باشند و بتوانند بین علائم خفیف و نشانه‌های هشداردهنده تفاوت قائل شوند.

در صورت مشاهده هرگونه علامت نگران‌کننده، به‌ویژه علائم هشداردهنده، مراجعه فوری به پزشک برای تشخیص و درمان به‌موقع و جلوگیری از عوارض جدی، ضروری است.

برای مراجعه به مطب دکتر مهدی افشاری با شماره 02166602506 تماس بگیرید یا به صورت اینترنتی نوبت بگیرید.