نقش پزشک در درمان و پیشگیری از اختلالات تنفسی در کودکان
نقش دکتر مهدی افشاری در درمان اختلالات تنفسی در کودکان
نقش کلیدی پزشک اطفال در تشخیص، درمان و پیشگیری از اختلالات تنفسی در کودکان
بیماری‌های تنفسی یکی از رایج‌ترین دلایل مراجعه کودکان به مطب پزشکان اطفال است. از سرماخوردگی‌های ساده گرفته تا آسم، برونشیت، پنومونی و انسدادهای مزمن تنفسی، همگی در کودکی می‌توانند ظاهر شوند و گاهی رشد و کیفیت زندگی کودک را تحت تأثیر قرار دهند.
در این مقاله، به بررسی مهم‌ترین بیماری‌های تنفسی کودکان، علائم هشداردهنده، روش‌های تشخیص و درمان، و نقش حیاتی پزشک متخصص اطفال در مدیریت این بیماری‌ها می‌پردازیم.
اهمیت بیماری‌های تنفسی در کودکان
کودکان به دلیل نارس بودن سیستم ایمنی، کوچکی راه‌های هوایی و تماس زیاد با عوامل بیماری‌زا در محیط مدرسه و مهدکودک، بیشتر در معرض عفونت‌های تنفسی قرار دارند.
درمان صحیح و به‌موقع این بیماری‌ها نه‌تنها از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کند، بلکه در پیشگیری از عوارض مزمن مثل آسم یا مشکلات رشد ریوی نیز مؤثر است.
شایع‌ترین بیماری‌های تنفسی در کودکان
سرماخوردگی (Rhinovirus Infection)
سرماخوردگی ویروسی یکی از شایع‌ترین علل مراجعه به پزشک اطفال است.
علائم سرماخوردگی
- آب‌ریزش بینی
- تب خفیف
- سرفه‌های سطحی
- عطسه و بی‌حالی
آنفلوآنزا
نوعی عفونت ویروسی فصلی که می‌تواند به سرعت گسترش یابد.
علائم
- تب بالا
- درد عضلانی
- سرفه خشک
- بی‌حالی شدید
برونشیولیت (Bronchiolitis)
بیشتر در نوزادان و کودکان زیر دو سال دیده می‌شود و معمولاً به علت ویروس RSV ایجاد می‌شود.
علائم
- خس‌خس سینه
- تنفس تند
- توقف تغذیه
- کبودی لب‌ها
آسم کودکان
نوعی بیماری مزمن التهابی ریه‌ها که باعث تنگی موقت مجاری تنفسی می‌شود.
علائم
- سرفه‌های مکرر، به‌خصوص شب‌ها
- خس‌خس سینه
- تنگی نفس
- حملات ناگهانی تنفسی
ذات‌الریه (Pneumonia)
عفونت شدید ریه که ممکن است باکتریایی یا ویروسی باشد.
علائم
- تب بالا
- تنفس سریع و دشوار
- سرفه‌های چرکی
- بی‌قراری شدید و کاهش اشتها
نقش پزشک کودکان در تشخیص بیماری‌های تنفسی
گرفتن شرح حال دقیق
پزشک اطفال با سوالات هدفمند درباره نوع سرفه، زمان بروز علائم، تماس با بیماران دیگر، واکسیناسیون و سوابق قبلی، به تشخیص نزدیک می‌شود.
معاینه کامل تنفسی
با گوشی پزشکی، صداهای غیرطبیعی مانند خس‌خس، کرکل یا کاهش صداها بررسی می‌شوند. پزشک همچنین به تنفس شکمی و سرعت تنفس توجه ویژه دارد.
تجویز آزمایش‌های تشخیصی
در موارد نیاز، پزشک ممکن است موارد زیر را درخواست کند:
- عکس قفسه سینه (X-ray) برای تشخیص پنومونی
- آزمایش خون (CBC, CRP) برای بررسی عفونت
- پالس اکسی‌متر برای بررسی اکسیژن خون
- اسپیرومتری در کودکان بزرگ‌تر برای بررسی عملکرد ریه در آسم
- تست RSV در نوزادان مشکوک به برونشیولیت
روش‌های درمان بیماری‌های تنفسی توسط پزشک اطفال
درمان حمایتی
در بسیاری از موارد ویروسی مانند سرماخوردگی یا برونشیولیت، درمان حمایتی (مایعات، استراحت، تب‌بر) کافی است.
تجویز داروها
بسته به تشخیص، پزشک ممکن است داروهایی مانند:
- آنتی‌بیوتیک‌ها (برای ذات‌الریه باکتریایی)
- داروهای ضدویروس (در صورت لزوم، مثلاً تامی‌فلو در آنفلوآنزا)
- اسپری سالبوتامول یا کورتون استنشاقی برای آسم
- داروهای تب‌بر مثل استامینوفن
- شربت ضدسرفه مخصوص کودکان (در سنین مجاز)
را تجویز کند.
اکسیژن‌درمانی یا بستری
در موارد شدید، به‌خصوص در نوزادان با برونشیولیت یا کودکان دچار پنومونی شدید، بستری در بیمارستان و دریافت اکسیژن یا سرم ضروری است.
اهمیت پیگیری و آموزش خانواده توسط پزشک اطفال
پزشک خوب کودکان پس از درمان اولیه، حتماً والدین را درباره نکات زیر آموزش می‌دهد:
- پیشگیری از بازگشت بیماری
- نشانه‌های هشداردهنده برای مراجعه مجدد
- نحوه استفاده صحیح از اسپری و نبولایزر
- اهمیت واکسیناسیون منظم
- پیشگیری از بیماری‌های تنفسی کودکان با راهنمایی پزشک
- واکسیناسیون کامل
- واکسن‌هایی مانند DTP، آنفلوآنزا، پنوموکوک و کرونا نقش مؤثری در پیشگیری دارند.
- تغذیه مناسب و تقویت ایمنی
شیر مادر، استفاده از مکمل‌های ویتامین D و رژیم غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها تحت نظر پزشک باعث افزایش ایمنی کودک می‌شود.
اجتناب از دود سیگار و آلودگی هوا
دود دست‌دوم سیگار از عوامل مهم آسم و عفونت‌های تنفسی است. پزشک اطفال معمولاً از والدین درباره محیط زندگی کودک سوال می‌پرسد و پیشنهاد بهبود می‌دهد.
دوری از محیط‌های شلوغ در فصل شیوع ویروس‌ها
پزشک ممکن است در دوران اوج شیوع بیماری‌ها توصیه کند کودک به مهدکودک یا جمع‌های پرجمعیت نرود.
چه زمانی باید فوراً کودک را نزد پزشک برد؟
اگر کودک:
- تب بیش از ۳۸.۵ درجه دارد و بیش از دو روز ادامه دارد
- به سختی نفس می‌کشد یا قفسه سینه‌اش فرو می‌رود
- کبودی لب یا انگشتان دارد
- به‌خوبی غذا یا شیر نمی‌خورد
- دچار خس‌خس شدید یا سرفه‌های ممتد است
بلافاصله باید توسط پزشک معاینه شود.
جمع بندی
بهترین فوق متخصص ریه در تهران نه‌تنها نقش محوری در تشخیص و درمان بیماری‌های تنفسی دارد، بلکه با آموزش والدین، تجویز درمان‌های دقیق، و ارائه راهکارهای پیشگیرانه، به حفظ سلامت تنفس کودک کمک شایانی می‌کند.
تشخیص زودهنگام، مراجعه منظم و توجه به توصیه‌های پزشک می‌تواند از بسیاری از مشکلات تنفسی مزمن جلوگیری کند و کودک را در مسیر رشد طبیعی خود قرار دهد.
برای دریافت نوبت با شماره 02166602506 تماس بگیرید.
