لکنت زبان در کودکان، علائم و راههای درمان آن

بسیاری از کودکان در سنین بین 2 تا 5 سال، در مرحله‌ای قرار دارند که دچار لکنت می‌شوند، هجای خاص، کلمات یا عباراتی را تکرار می‌کنند، می‌کشند یا بین آن وقفه دارند، برای صداها و هجاهای خاصی هیچ صدایی ایجاد نمی‌کنند. لکنت زبان یک نوع اختلال گفتاری – گرفتگی یا سنگینی زبان است. در بسیاری از موارد، لکنت یا گرفتگی زبان در سن 5 سالگی، خود به خود از بین می‌رود؛ و در سایرین ادامه‌دار خواهد بود. هیچ درمان کاملی برای لکنت زبان وجود ندارد، اما درمان‌های مؤثری وجود دارد و شما می‌توانید فرزندتان را در غلبه بر آن کمک کنید.

انواع

سه نوع لکنت زبان وجود دارد:

• رشدی: در کودکان کمتر از 5 سال که در حال یادگیری توانایی‌های گفتاری و زبانی خود هستند شایع‌تر است و معمولا بدون درمان برطرف می‌شود. بیشتر در مردان شایع است.
• نوروژنیک: ناشی از اختلالات سیگنال بین مغز و اعصاب یا عضلات است.
• روانشناختی: از قسمتی از مغز که تفکر و استدلال را هدایت می‌کند، نشات می‌گیرد.

دلایل

کارشناسان معتقدند که عوامل متعددی در لکنت زبان نقش دارند، از جمله:

• ژنتیک: حدود 60٪ از کسانی که لکنت زبان دارند یک عضو نزدیک خانوادگی دارند که به لکنت زبان دچار است.
• مشکلات گفتاری و زبانی دیگر یا وقفه‌های رشد.
• تفاوت در پردازش زبان توسط مغز: افرادی که لکنت زبان دارند، فرآیند زبان و گفتار را در مناطق مختلف مغز پردازش می‌کنند. و مشکلاتی در روشی ارتباطی پیام‌های مغز با عضلات و اندام‌های مورد نیاز بدن برای صحبت کردن وجود دارد.
• سطح فعالیت بالا
• نرخ سریع گفتار

علائم

لکنت زبان با کلمات، صداها یا هجاهای تکراری و اختلالات در نرخ طبیعی گفتار مشخص می‌شود. به عنوان مثال، یک فرد ممکن است حرف صامت یکسانی مانند “K”، “G” یا “T.” را تکرار کند. ممکن است در ادای صداهای خاصی یا شروع جمله‌ای مشکل داشته باشند. استرس ناشی از لکنت زبان ممکن است در علائم زیر نشان داده شود:

• تغییرات جسمانی مانند تیک صورت، لرزش لب، حرکت بیش از حد چشم و تنش در صورت و بالای فوقانی
• ناامیدی هنگام تلاش برای برقراری ارتباط
• تردید یا مکث قبل از شروع به سخن گفتن
• امتناع از صحبت کردن
• بیان صداها یا کلمات اضافی بین جملات، مانند “آ” یا “اوم”
• تکرار کلمات یا عبارات
• تنش در صدا
• جابه‌جایی کلمات در جمله
• ایجاد صداهای طولانی در کلمات، مانند: “نام من ساراااااااا است “

بعضی از کودکان ممکن است آگاه نباشند که لکنت زبان دارند. تناسبات اجتماعی و محیط های پر تنش می‌تواند احتمال لکنت زبان را افزایش دهد. سخنرانی در میان عموم برای کودکانی که لکنت زبان دارند می تواند وحشتناک باشد.

تشخیص لکنت زبان در کودکان

اگر کودکی 5 ساله است و همچنان لکنت زبان دارد، با پزشک و احتمالا یک گفتار درمانگر برای درمان لکنت زبان صحبت کنید. والدین ممکن است به دنبال مشورت با یک گفتار درمان باشند اگر:

• تکرار کلمات و عبارات کل بیش از حد و مداوم است.
• افزایش در طول لغات وجود دارد.
• شروع گفتار مخصوصا دشوار و خسته کننده است.
• پدر و مادر متوجه تنش آوایی و در نتیجه افزایش گام و یا بلندی صدا می‌شوند.
• کودک از موقعیت‌هایی که نیاز به صحبت کردن دارد اجتناب می‌کند.
• کودک به خاطر ترس از لکنت زبان کلمه‌ای را تغییر می‌دهد.
• کودک دارای حرکات صورت یا بدن همراه با لکنت زبان است.
• والدین نگرانی‌های دیگری در مورد گفتار فرزند دارند.

لکنت زبان کودک ممکن است از طریق آزمون‌های ارزیابی پیش دبستانی تشخیص داده شود. پاتولوژیست زبان گفتاری می‌تواند به تشخیص لکنت زبان کمک کند. هیچ آزمایش تهاجمی لازم نیست. به طور معمول، والدین و فرزندانشان می‌توانند علائم لکنت را توصیف کنند و پاتولوژیست زبان گفتاری می‌تواند میزان لکنت زبان کودک را ارزیابی نماید.

درمان لکنت زبان کودکان

همه کودکانی که دچار لکنت زبان هستند به درمان نیاز ندارند، زیرا لکنت زبان در طی رشد معمولا با گذشت زمان برطرف می‌شود. چه والدین به دنبال درمان باشند یا خیر، ایجاد یک محیط کم استرس می‌تواند به کاهش لکنت زبان کمک کند.

گفتار درمانی

گفتار درمانی برای بعضی از کودکان گزینه مناسبی است. گفتار درمانی می‌تواند وقفه بین کلامی را کاهش داده و عزت نفس کودک را بهبود دهد. درمان اغلب بر کنترل الگوهای گفتاری با تشویق کودک برای نظارت بر میزان گفتار، حمایت از نفس و تنش حنجره تمرکز دارد.

بهترین متقاضیان گفتار درمانی کسانی هستند که:

• سه تا شش ماه دچار لکنت یا گرفتگی زبان بوده‌اند.
• لکنت زبان را اعلام می‌کنند.
• با لکنت زبان و یا تجربه مشکلات عاطفی به دلیل لکنت زبان دست و پنجه نرم می‌کنند.
• سابقه خانوادگی لکنت زبان داشته‌اند.

والدین همچنین می‌توانند از تکنیک‌های درمانی برای کمک به فرزندان خود در جهت خودآگاهی کمتر از لکنت زبان خود کمک کنند. گوش دادن با صبر و حوصله، همانند صرف زمان برای صحبت کردن مهم است. گفتار درمانگر می‌تواند به والدین آموزش دهد که چه زمانی برای اصلاح لکنت زبان کودک مناسب است.

درمان غیر مستقیم

درمان غیر مستقیم زمانی است که آسیب شناس زبان گفتاری به والدین کودک در اصلاح شیوه‌های ارتباطی خود کمک می‌کند. رویکردهای غیر مستقیم در کاهش و یا حتی حذف لکنت زبان در بسیاری از کودکان بسیار موثر است.

برای کمک به کودک این مراحل را انجام دهید:

• از کودک نخواهید که همواره دقیق و صحیح صحبت کند. اجازه دهید صحبت کردن سرگرم کننده و لذت بخش باشد.
• از وعده‌های غذایی خانواده را به عنوان یک زمان مکالمه استفاده کنید. از پرت شدن حواس با رادیو یا تلویزیون اجتناب کنید.
• از اصلاحات یا انتقاداتی مانند «شمرده‌تر صحبت کن»، «زود باش» یا «نفس عمیق بکش» اجتناب کنید. اگرچه، این اظهار نظرها، با منظور خوبی بیان می‌شوند، تنها باعث می‌شود که کودک احساس خودآگاهی بیشتری داشته باشد.
• از اجبار کودک به صحبت کردن یا خواندن در زمانی که راحت نیست یا هنگامی که لکنت زبان افزایش یافته، خودداری کنید. در عوض، در این زمان‌ها او را به فعالیت‌هایی که نیازی به صحبت کردن زیاد ندارند، تشویق کنید.
• کلام کودک را قطع نکنید و یا شروع دوباره را به او یادآور نشوید.
• فکر کردن قبل از صحبت کردن را به کودک گوشزد نکنید.
• فضای آرامی در خانه فراهم کنید. سعی کنید سرعت زندگی خانوادگی را کم کنید.
• هنگام صحبت کردن با کودک و دیگران در حضور او، به آرامی و واضح صحبت کنید.
• تماس طبیعی با کودک را حفظ کنید. سعی نکنید ارتباط چشمی را از کودک بگیرید یا نشانه‌های آشفتگی را بروز دهید.
• اجازه دهید کودک برای خود صحبت کند و افکار و جملات را به پایان برساند. قبل از پاسخ دادن به سوالات یا نظرات کودک مکث کنید.
• آهسته با کودک صحبت کنید. مدل‌سازی نرخ آهسته سخن گفتن به روان شدن گفتار کودک کمک خواهد کرد.

سایر درمان‌ها

دستگاه‌های الکترونیکی برای رفع لکنت زبان استفاده می‌شود. نوعی از آنها کودکان را با پخش صدای ضبط شده‌شان با ریتمی سریع‌تر، به صحبت کردن بیشتر تشویق می‌کند. دستگاه‌های دیگری مانند سمعک نیز استفاده می‌شوند و می‌توانند سر و صدای مزاحم محیط را ایجاد کرده و به کاهش لکنت زبان کمک می‌کند.

هیچ داروئی وجود ندارد که برای کاهش دوره‌های لکنت زبان اثبات شده باشد. درمان‌های جایگزین مانند طب سوزنی، تحریک الکتریکی مغز و تکنیک‌های تنفسی نیز موثر نیستند.

دکتر مهدی افشاری متخصص اطفال، کودکان و نوجوانان_ دارای بورد تخصصی

از جمله خدمات پزشکی ارائه شده در مطب  عبارتند از:  معاینات دوره‌ای کودکان، پایش دوره ای رشد فیزیکی و تکامل کودکان، درمان انواع بیماری های عفونی،گوارشی و تنفسی در کودکان و نوجوانان_ مشاوره تغذیه، آموزش و مراقبت های دوره ای نوزادان نارس، پایش و درمان کلیه مشکلات دوره ای نوزادی، ارزیابی دوره‌ای توانایی های ذهنی و جسمی کودکان

خدمات ویژه ارائه شده توسط دکتر مهدی افشاری: انجام ختنه تخصصی در مطب، ویزیت در منزل و  مشاوره آنلاین

آدرس مطب: تهران، مهرآباد جنوبی، دانشگاه هوایی جنوبی، تفرش شرقی، پلاک 193_ واحد همکف

شماره تماس:021-66602506