خشم بخش طبیعی زندگی انسان است. چرا که شما را به ایجاد تغییر و مقابله با مشکلات ترغیب می‌کند. اما اگر آن را به روش‌های ناسالم ابراز کنید، به سلامتی، عزت نفس و روابط‌‌تان آسیب می‌زند. اکثر افراد می‌توانند خشم خود را کنترل کنند، اما این کار معمولا برای افراد مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) دشوار است.
فهرست موضوعات
منظور از تنظیم احساسات و کنترل خشم در بیش فعالی چیست؟
در علم روانشناسی، به توانایی شناخت احساسات خود و دیگران و هماهنگ‌سازی شدت احساسات یا اصطلاحا واکنش عاطفی بسته به اهداف، مقاصد و نیازهای اجتماعی «تنظیم احساسات و کنترل خشم» گفته می‌شود.
این مسئله فقط به صبور بودن یا جلوی زبان خود را گرفتن محدود نمی‌شود؛ بلکه به معنی استفاده از راهبردهای مختلف نظیر صحبت با خود، تغییر نگاه یا پیش‌بینی احساسات است. تنظیم احساسات حتی می‌تواند به معنی پرهیز از قرار گرفتن در موقعیت‌های تحریک‌آمیز باشد. برای مثال، بعضی از مردم به محض قرار گرفتن در معرض اخبار سیاسی برافروخته می‌شوند. در این افراد دنبال کردن اخبار به صورت هفتگی به جای بررسی روزانه آن‌ها می‌تواند کمک‌کننده باشد.
ایرادی که معمولا به افراد دچار اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی گرفته می‌شود شامل احساساتی بودن، بیش از حد واکنش نشان دادن، زودرنج بودن و حساسیت زیاد است.
تحقیقات نشان می‌دهد که مشکل در کنترل خشم، بدخلقی و ناتوانی در کنترل عواطف و تنظیم احساسات، بخش طبیعی اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی است که باید بهتر آن را درک کنیم. این موضوع امروزه که فشارهای اجتماعی زیادی به افراد و خانواده‌ها وارد می‌شود، اهمیت بیشتری پیدا کرده است.
ناتوانی در کنترل خشم در بیش فعالی چه علائمی دارد؟
ناتوانی در کنترل خشم معمولا به ۲ چیز اشاره دارد:
- تمایل به کج‌خلقی و زودرنجی
- فوران خشم، به طوری که فرد نمی‌تواند به سرعت به حالت اولیه برگردد
خشم کودکان در این وضعیت تناسبی با موقعیت ندارد، چند بار در هفته اتفاق می‌افتد و مدتی طول می‌کشد. در بزرگسالان هم همین علائم مشاهده می‌شود. گاهی‌اوقات خشونت فرد فقط کلامی است. اما در سایر موارد ممکن است همراه با خشونت فیزیکی رخ دهد.
در اغلب موارد، افراد مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی بدون وجود بیماری زمینه‌ای دیگری برای تنظیم احساسات خود دچار مشکل می‌شوند. با این حال، گاهی‌اوقات ممکن است علت بروز این مشکل به یک اختلال روحی دیگر مانند افسردگی یا اضطراب برگردد که هنوز در فرد تشخیص داده نشده است.
برخلاف باورهای گذشته، مشکل حاد کنترل خشم در افراد بیش‌فعال نشانه افزایش خطر ابتلا به اختلال دوقطبی نیست.
چند درصد افراد مبتلا به ADHD در کنترل خشم مشکل دارند؟
حدود ۷۰ درصد بزرگسالان عدم کنترل خشم یا احساسات را به عنوان بخشی از اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی گزارش می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که ۷۰ تا ۸۰ درصد کودکان مبتلا به این اختلال هم در تنظیم احساسات خود با مشکل مواجه می‌شوند.
تقریبا ۳۰ درصد کودکان از مشکلات شدید خشم و عصبانیت رنج می‌برند که اغلب با بدخلقی و اضطراب همراه است. ۴۰ درصد آن‌ها هم بسیار فعال، پرانرژی و ریسک‌پذیر هستند و روحیه بهتری دارند؛ اما در عین حال احتمال فوران خشم در آن‌ها وجود دارد.
کودکان مبتلا به ADHD در دوران نوجوانی و بزرگسالی بیشتر از دیگران مستعد اضطراب و افسردگی هستند. احتمال بروز این مشکل در بیمارانی که احساسات منفی و خشم بیشتری دارند، نسبت به بیمارانی که از خصوصیات عاطفی مناسب‌تری برخوردارند، چهار برابر بیشتر است.
چگونه می‌‌توان با چالش کنترل خشم در بیش فعالی روبه‌رو شد؟
استراتژی‌های مختلفی برای کاهش خشم یا کنترل آن به روش‌های سالم وجود دارد. این راهکارها عبارت‌اند از:
۱. دارودرمانی
داروهای محرک مورد استفاده برای درمان ADHD ممکن است به کاهش تحریک‌پذیری کمک کنند. علاوه بر این، نتیجه استفاده از مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) و بعضی از داروهای ضد روان‌پریشی هم امیدوارکننده بوده است، اما باید در این زمینه تحقیقات بیشتری انجام شود.
۲. آموزش خود تنظیمی
آموزش خودتنظیمی به شما کمک می‌کند که راهبردهای مشخصی را برای کنترل خشم در بیش فعالی بیاموزید. این آموزش‌ها معمولا شامل موارد زیر هستند:
- اجتناب از موقعیت‌هایی که باعث عصبانیت می‌شوند
- تعیین حد و مرزهای واضح به منظور جلوگیری از هر گونه تعارض
- تغییر دادن موقعیت‌های تحریک‌کننده
- تغییر نگاه نسبت به موقعیت‌های آزاردهنده
- برنامه‌ریزی و سازماندهی برای جلوگیری از ناامیدی
- ایجاد واکنش‌های جدید نسبت به خشم
۳. درمان شناختی رفتاری
درمان شناختی رفتاری (CBT) یک رویکرد روان‌درمانی مبتنی بر شناسایی و تغییر الگوهای فکری غیرمولد است. به عنوان مثال، درمانگر به شما کمک می‌کند که:
- سطح خشم خود را کنترل کنید.
- از تکنیک‌های تمدد اعصاب استفاده کنید.
- افکاری که منجر به طغیان عاطفی می‌شوند را دوباره تنظیم کنید.
- از مهارت‌های اجتماعی برای حل مشکلات به روش مناسب استفاده کنید.
این استراتژی‌ها می‌توانند برای افراد در سنین مختلف مفید باشند.
۴. بازی‌درمانی کودک محور
نوع دیگری از درمان که می‌تواند به کودکان مبتلا به ADHD کمک کند، بازی‌درمانی کودک محور نامیده می‌شود. در این روش، یک درمانگر آموزش‌دیده سعی می‌کند از زمان بازی به عنوان راهی برای ارتباط با کودک و کمک به او برای پردازش احساسات و تجربیات درونی استفاده کند.
