بیماری‌های پوستی کودکان و روش درمان آنها
بیماری‌های پوستی کودکان و درمان در مطب دکتر افشاری
بیماری‌های پوستی کودکان
پوست به عنوان بزرگ‌ترین اندام بدن، نقش حیاتی در حفاظت از بدن در برابر عوامل محیطی، میکروب‌ها و آسیب‌ها دارد. در کودکان، پوست نسبت به بزرگسالان حساس‌تر و آسیب‌پذیرتر است و بیماری‌های پوستی می‌توانند به دلیل شرایط خاص فیزیولوژیکی، محیطی و ژنتیکی رایج‌تر و پیچیده‌تر باشند.
این بیماری‌ها علاوه بر تأثیرات جسمی، می‌توانند باعث ناراحتی‌های روانی و اجتماعی برای کودک شوند. بنابراین شناخت دقیق، پیشگیری مؤثر و درمان به موقع بیماری‌های پوستی کودکان اهمیت فراوانی دارد.
ساختار پوست و ویژگی‌های آن در کودکان
پوست کودکان نازک‌تر، حساس‌تر و دارای ساختار محافظتی ضعیف‌تر نسبت به بزرگسالان است. لایه شاخی پوست کودکان نسبت به بزرگسالان کمتر توسعه یافته و رطوبت طبیعی کمتری دارد، به همین دلیل آسیب‌پذیری آن در برابر خشکی، تحریکات و نفوذ میکروب‌ها بیشتر است.
سیستم ایمنی پوست در کودکان هنوز در حال تکامل است و همین موضوع باعث می‌شود که احتمال ابتلا به بیماری‌های عفونی پوستی در آنها افزایش یابد. همچنین، فعالیت غدد چربی در کودکان کمتر از بزرگسالان است که در برخی موارد باعث خشکی پوست و حساسیت می‌شود.
انواع بیماری‌های پوستی کودکان
اگزما
اگزما شایع‌ترین بیماری پوستی مزمن در کودکان است و معمولا از سنین پایین شروع می‌شود. این بیماری به صورت خشکی شدید، قرمزی، خارش و التهاب پوست بروز می‌کند و اغلب در نواحی صورت، گردن، دست‌ها و پشت زانو دیده می‌شود.
علت اگزما
- عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی آلرژی
- عوامل محیطی مانند گرد و غبار، دود سیگار، مواد شوینده
- حساسیت به مواد غذایی یا آلرژن‌های محیطی
- استرس و شرایط روانی
روش‌های درمان و پیشگیری
- استفاده منظم از مرطوب‌کننده‌های مخصوص پوست خشک
- پرهیز از تماس با عوامل تحریک‌کننده
- درمان دارویی با کرم‌های کورتیکواستروئیدی و داروهای ایمونومدولاتور تحت نظر پزشک
- کنترل استرس کودک
- حمام کوتاه با آب ولرم و استفاده از شوینده‌های ملایم
عفونت‌های قارچی پوستی
عفونت‌های قارچی یکی از بیماری‌های شایع در کودکان هستند که می‌توانند قسمت‌های مختلف پوست را درگیر کنند. شایع‌ترین این عفونت‌ها شامل:
کچلی سر (Tinea capitis): که معمولاً در کودکان خردسال دیده می‌شود و باعث ایجاد لکه‌های پوسته‌پوسته، ریزش مو و التهاب می‌شود.
کچلی بدن (Tinea corporis): لکه‌های دایره‌ای با حاشیه برجسته و قرمز روی بدن ایجاد می‌کند.
کچلی پا (Tinea pedis یا پای ورزشکار): بیشتر در کودکان بزرگ‌تر دیده می‌شود.
علت عفونت قارچی
- تماس با افراد یا حیوانات آلوده
- محیط‌های مرطوب و گرم
- ضعف سیستم ایمنی
روش‌های درمان و پیشگیری
- حفظ نظافت و خشک نگه داشتن پوست
- عدم استفاده مشترک از وسایل شخصی مانند حوله و لباس
- استفاده از داروهای ضد قارچ موضعی و در موارد شدید داروهای خوراکی
- اصلاح محیط زندگی و کنترل رطوبت
عفونت‌های باکتریایی پوست
باکتری‌هایی مانند استافیلوکوکوس و استرپتوکوکوس می‌توانند باعث بیماری‌های پوستی مانند:
زردزخم (Impetigo): عفونت سطحی پوستی با پوسته‌ریزی زرد رنگ و ترشحات چرکی، بیشتر در کودکان پیش‌دبستانی رایج است.
سلولیت (Cellulitis): عفونت عمیق‌تر پوست که با تورم، قرمزی و درد همراه است.
فولیکولیت: التهاب فولیکول‌های مو به علت عفونت باکتریایی.
روش‌های پیشگیری و درمان
- رعایت بهداشت فردی و درمان به موقع زخم‌ها و خراش‌ها
- استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های موضعی و خوراکی طبق تجویز پزشک
- عدم تماس با افراد مبتلا
بیماری‌های آلرژیک پوستی
کهیر و درماتیت تماسی از بیماری‌های پوستی ناشی از واکنش‌های آلرژیک هستند.
کهیر: به صورت برجستگی‌های قرمز و متورم که شدیداً خارش دارند، ظاهر می‌شود. می‌تواند ناشی از حساسیت به غذا، دارو، نیش حشرات یا عوامل محیطی باشد. درمان کهیر پوستی در کودکان در مطب دکتر مهدی افشاری انجام می‌شود.
درماتیت تماسی: در نتیجه تماس پوست با مواد حساسیت‌زا مانند فلزات، عطرها یا شوینده‌ها ایجاد می‌شود و باعث قرمزی و خارش موضعی می‌شود.
درمان و پیشگیری
- شناسایی و اجتناب از عوامل محرک
- استفاده از آنتی‌هیستامین‌ها و کرم‌های ضد التهاب
- حفظ آرامش و جلوگیری از خاراندن پوست
بیماری‌های ژنتیکی و مادرزادی پوست
برخی بیماری‌های پوستی در کودکان ناشی از عوامل ژنتیکی هستند، مانند:
پسوریازیس کودکان: بیماری التهابی مزمن که باعث تشکیل پلاک‌های قرمز، ضخیم و پوسته‌پوسته روی پوست می‌شود.
ایزودرمی: بیماری نادری که پوست را خشک و شکننده می‌کند.
عوامل مؤثر در بروز بیماری‌های پوستی کودکان
ژنتیک: سابقه خانوادگی بیماری‌های پوستی و آلرژی
محیط: تماس با آلاینده‌ها، مواد شیمیایی و آلودگی هوا
تغذیه: کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی
بهداشت: عدم رعایت بهداشت فردی و محیطی
سیستم ایمنی: ضعف یا نقص در سیستم ایمنی بدن
عوامل روانی: استرس و اضطراب کودکان
پیشگیری از بیماری‌های پوستی کودکان
رعایت بهداشت پوست
شستن منظم پوست با شوینده‌های ملایم مخصوص کودکان
خشک کردن کامل پوست پس از استحمام
جلوگیری از خاراندن پوست و ناخن گرفتن مرتب کودکان
حفظ رطوبت پوست
استفاده از مرطوب‌کننده‌های مناسب، مخصوصاً در کودکان دارای پوست خشک و اگزما، بسیار مهم است.
حفاظت در برابر آفتاب
استفاده از کرم‌های ضدآفتاب با SPF مناسب و پوشیدن لباس‌های محافظ در برابر نور خورشید برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از UV.
تغذیه سالم
مصرف میوه‌ها، سبزیجات، مواد پروتئینی و امگا-۳ باعث تقویت سلامت پوست می‌شود.
پیشگیری از تماس با آلرژن‌ها و محرک‌ها
شناسایی مواد حساسیت‌زا و اجتناب از آنها
استفاده از لباس‌های نخی و ضد حساسیت
درمان بیماری‌های پوستی کودکان
درمان بیماری‌های پوستی کودکان بسته به نوع بیماری، شدت علائم و سن کودک متفاوت است. برخی از روش‌های درمان شامل:
داروهای موضعی: کرم‌ها و پمادهای ضد التهاب، ضد قارچ و آنتی‌بیوتیک‌ها
داروهای خوراکی: آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضد قارچ و آنتی‌هیستامین‌ها
روش‌های طبیعی: استفاده از کمپرس سرد، آلوئه‌ورا، روغن نارگیل و … (با تأیید پزشک)
مراقبت‌های حمایتی: مرطوب نگه داشتن پوست، کاهش استرس و اجتناب از عوامل تحریک‌کننده
نقش والدین و مراقبین در مدیریت بیماری‌های پوستی کودکان
- آموزش کودکان به رعایت بهداشت و خودمراقبتی
- توجه به علائم پوستی و مراجعه به پزشک در صورت بروز مشکلات
- همکاری در درمان و پیگیری دستورات پزشک
- ایجاد محیطی سالم و عاری از آلرژن‌ها در خانه
- حمایت روانی و کاهش استرس کودکان
مراجعه به پزشک متخصص پوست کودکان
در صورتی که بیماری پوستی کودک:
- مزمن و طولانی‌مدت باشد
- با خارش شدید و درد همراه باشد
- با درمان خانگی بهبود نیابد
- عفونت‌های چرکی یا گسترده ایجاد کند
- رشد و فعالیت کودک را مختل نماید
حتما باید به متخصص پوست کودکان مراجعه شود تا تشخیص دقیق و درمان تخصصی انجام شود.
جمع بندی
بیماری‌های پوستی کودکان طیف وسیعی از مشکلات پوستی را شامل می‌شوند که می‌توانند تأثیرات جسمی و روانی قابل توجهی بر کودک داشته باشند. با شناخت بهتر، پیشگیری دقیق و درمان مناسب، می‌توان از بسیاری از این مشکلات جلوگیری کرده و سلامت پوست کودکان را تضمین کرد.
والدین، پزشکان و جامعه هر سه نقش مهمی در این مسیر دارند تا کودکان در محیطی سالم و حمایتگر بزرگ شوند.
