نقش پزشک درمان آلرژی‌های کودکان
بررسی نقش دکتر مهدی افشاری پزشک اطفال در تشخیص و درمان آلرژی کودکان
بررسی نقش پزشک اطفال در تشخیص و درمان آلرژی‌های کودکان
آلرژی یکی از شایع‌ترین مشکلات سلامت در دوران کودکی است که می‌تواند کیفیت زندگی کودک را تحت‌تأثیر قرار دهد. این واکنش‌های غیرطبیعی سیستم ایمنی، گاهی به‌صورت خفیف ظاهر می‌شوند (مانند عطسه یا کهیر)، اما در موارد شدید می‌توانند زندگی کودک را تهدید کنند.
در این میان، دکتر متخصص کودکان یا پزشک آلرژیست اطفال نقش مهمی در شناسایی، درمان و مدیریت طولانی‌مدت این بیماری ایفا می‌کند.
در این مقاله به‌طور کامل به موضوع آلرژی در کودکان، علل و علائم آن، تفاوت آلرژی با سایر بیماری‌ها، و نقش پزشک کودکان در تشخیص و درمان آن می‌پردازیم.
آلرژی در کودکان چیست؟
آلرژی به واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی کودک به موادی گفته می‌شود که در حالت عادی برای بدن مضر نیستند. این مواد که آلرژن نام دارند، می‌توانند شامل گردوغبار، گرده گیاهان، موی حیوانات، مواد غذایی، داروها یا حتی نیش حشرات باشند.
شایع‌ترین انواع آلرژی در کودکان عبارتند از:
آلرژی غذایی (تخم‌مرغ، شیر، بادام‌زمینی، گندم، سویا و…)
آلرژی تنفسی (آسم، حساسیت فصلی، رینیت آلرژیک)
آلرژی پوستی (اگزما، کهیر، التهاب پوستی آلرژیک)
آنافیلاکسی (واکنش بسیار شدید و خطرناک آلرژیک)
علائم آلرژی در کودکان
علائم ممکن است بسته به نوع آلرژن متفاوت باشند اما رایج‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:
علائم تنفسی
- عطسه‌های مداوم
- آب‌ریزش بینی و چشم
- خس‌خس سینه
- سرفه‌های مزمن
- تنگی نفس یا آسم
علائم گوارشی
- دل‌درد، تهوع یا استفراغ
- اسهال یا نفخ شدید
- بی‌اشتهایی یا کاهش وزن
علائم پوستی
- کهیر
- خارش
- خشکی و ترک‌خوردگی پوست (اگزما)
- تورم لب‌ها، پلک‌ها یا زبان
نقش پزشک کودکان در تشخیص آلرژی
بررسی شرح حال دقیق
پزشک متخصص اطفال، ابتدا با بررسی کامل سابقه خانوادگی، سابقه بیماری‌های آلرژیک در کودک، نوع تغذیه (مثلاً شیر مادر یا شیرخشک)، شرایط محیطی خانه و مدرسه، شروع به جمع‌آوری اطلاعات اولیه می‌کند.
معاینه بالینی کامل
پزشک با معاینه پوست، ریه‌ها، بینی و چشم‌ها، تلاش می‌کند الگوهای آلرژیک را شناسایی کند. برای مثال، چین‌خوردگی زیر چشم یا تنفس دهانی ممکن است نشانه رینیت آلرژیک باشد.
درخواست آزمایش‌های تشخیصی
در صورت لزوم، پزشک ممکن است کودک را به فوق تخصص آلرژی ارجاع دهد یا آزمایش‌هایی نظیر موارد زیر تجویز کند:
تست پوستی (Skin Prick Test): تماس مستقیم آلرژن با پوست برای تشخیص سریع
تست خون (IgE): بررسی آنتی‌بادی‌های خاص
تست چالش غذایی: در محیط کنترل‌شده و زیر نظر پزشک
آزمایش‌های تنفسی: مانند اسپیرومتری برای تشخیص آسم
درمان آلرژی در کودکان تحت نظر پزشک
حذف یا کاهش تماس با آلرژن
مهم‌ترین و اولین قدم در درمان آلرژی، شناسایی و حذف ماده آلرژی‌زا از محیط زندگی کودک است. پزشک در این مسیر توصیه‌هایی درباره تهویه اتاق، استفاده از فیلتر هوا، حذف فرش یا حیوان خانگی، و حتی تغییر رژیم غذایی ارائه می‌دهد.
تجویز داروهای مناسب
پزشک بسته به نوع آلرژی، ممکن است داروهای زیر را تجویز کند:
آنتی‌هیستامین‌ها برای کاهش خارش و آب‌ریزش
اسپری‌های تنفسی برای کنترل آسم
کرم‌های کورتونی برای اگزما
داروهای ضد التهاب
ایمونوتراپی (حساسیت‌زدایی)
در برخی موارد که آلرژی شدید و مزمن است، پزشک کودک را به مراکز تخصصی برای ایمونوتراپی ارجاع می‌دهد. در این روش، مقدار کمی از آلرژن به‌مرور وارد بدن می‌شود تا سیستم ایمنی به آن عادت کند.
نقش مهم آموزش والدین توسط پزشک
یک متخصص اطفال خوب در تهران، صرفاً به تجویز دارو بسنده نمی‌کند. او والدین را آموزش می‌دهد که:
- چگونه علائم اولیه آلرژی را تشخیص دهند.
- چطور از حملات آنافیلاکسی پیشگیری کنند.
- نحوه استفاده از اسپری یا دارو را بیاموزند.
- با چه غذاها و موادی باید از تماس کودک جلوگیری کنند.
- چگونه از کودک در مدرسه و سفر محافظت کنند.
پزشک اطفال همچنین ممکن است همکاری نزدیکی با مهدکودک یا مدرسه داشته باشد تا آن‌ها هم در مدیریت آلرژی کودک همکاری کنند.
چه زمانی باید کودک را نزد پزشک متخصص آلرژی برد؟
اگر کودک شما:
- مرتب دچار آب‌ریزش بینی و عطسه است.
- سرفه‌های شبانه یا تنگی نفس دارد.
- پس از مصرف یک غذای خاص دچار علائم پوستی یا گوارشی می‌شود.
- سابقه خانوادگی آلرژی یا آسم دارد.
- به درمان‌های اولیه پاسخ مناسبی نمی‌دهد.
در این صورت مراجعه به پزشک کودکان متخصص آلرژی یا ارجاع از سوی پزشک عمومی اطفال ضروری است.
آلرژی در کودکان و سلامت روانی خانواده
زندگی با آلرژی مزمن، به‌ویژه در کودکان خردسال، می‌تواند برای والدین چالش‌برانگیز باشد. پزشک خوب کودک، با همدلی و آموزش، به کاهش اضطراب مادر و پدر کمک کرده و آرامش روانی خانواده را ارتقا می‌دهد.
تفاوت آلرژی با سرماخوردگی یا حساسیت ساده
تشخیص درست بین یک سرماخوردگی معمولی و آلرژی فصلی بسیار مهم است. در حالی که علائم آن‌ها مشابه هستند، اما موارد زیر معمولاً به نفع آلرژی است:
پزشک با تجربه در تهران، این تفاوت‌ها را شناسایی کرده و درمان مناسب را پیشنهاد می‌کند.
جمع‌بندی
آلرژی یکی از مهم‌ترین مشکلات بهداشتی دوران کودکی است که اگر به‌موقع تشخیص داده و درمان نشود، می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌های مزمن، اختلال در رشد و کاهش کیفیت زندگی شود.
دکتر مهدی افشاری پزشک متخصص کودکان، اولین و مهم‌ترین همراه والدین در مسیر شناسایی، درمان و مدیریت آلرژی کودک است. با انتخاب پزشک مناسب، پیگیری منظم و همکاری خانواده، می‌توان آلرژی را به‌خوبی کنترل کرد و کودک را به مسیر سلامت بازگرداند.
