راه‌های پیشگیری از آسم در کودکان
آسم یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن دوران کودکی است که میلیون‌ها کودک در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری با التهاب و تنگی راه‌های هوایی مشخص می‌شود که می‌تواند منجر به علائمی مانند خس‌خس سینه، سرفه، تنگی نفس و احساس فشار در قفسه سینه شود.
اگرچه آسم یک بیماری پیچیده با عوامل ژنتیکی و محیطی است، اما تحقیقات نشان داده‌اند که اقداماتی وجود دارد که می‌توانند خطر ابتلا به آن را در کودکان کاهش دهند یا شدت علائم را در کودکانی که مستعد ابتلا به آسم هستند، کنترل کنند. در این مقاله به بررسی راه‌های پیشگیری از آسم در کودکان می‌پردازیم.
راه‌های پیشگیری از آسم در کودکان چیست؟
تغذیه مناسب در دوران بارداری و اوایل کودکی
تغذیه با شیر مادر: شیر مادر بهترین تغذیه برای نوزادان است و حاوی آنتی‌بادی‌ها و فاکتورهای ایمنی است که سیستم ایمنی کودک را تقویت می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که تغذیه انحصاری با شیر مادر در شش ماه اول زندگی می‌تواند خطر ابتلا به آسم و آلرژی‌ها را کاهش دهد.
رژیم غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها و اسیدهای چرب امگا-3: مصرف میوه‌ها، سبزیجات و منابع امگا-3 (مانند ماهی‌های چرب) توسط مادر در دوران بارداری و پس از تولد در رژیم غذایی کودک، می‌تواند به کاهش التهاب و تقویت سیستم ایمنی کمک کند. برخی تحقیقات به نقش ویتامین D و E نیز اشاره دارند.
پرهیز از رژیم‌های غذایی محدودکننده: مگر در موارد آلرژی‌های اثبات‌شده، پرهیز بی‌دلیل از مواد غذایی رایج در دوران بارداری یا شیردهی توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند تعادل میکروبیوم روده را بر هم بزند.
کنترل مواجهه با عوامل حساسیت‌زا (آلرژن‌ها و تحریک‌کننده‌ها)
یکی از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه، به حداقل رساندن مواجهه کودک با آلرژن‌ها و تحریک‌کننده‌های محیطی است:
دود سیگار (چه فعال و چه غیرفعال): دود سیگار، به خصوص در دوران بارداری و پس از تولد، یکی از قوی‌ترین عوامل خطر برای ابتلا به آسم و تشدید علائم آن است. مطلقاً هیچ‌کس نباید در نزدیکی کودک یا در خانه‌ای که کودک در آن زندگی می‌کند، سیگار بکشد.
مایت‌های گرد و غبار (Dust Mites): این حشرات میکروسکوپی در ملافه‌ها، فرش‌ها، مبلمان و اسباب‌بازی‌های پارچه‌ای زندگی می‌کنند. برای کاهش آن‌ها:
- استفاده از روکش‌های ضد حساسیت برای تشک و بالش.
- شستن هفتگی ملافه‌ها در آب داغ.
- کاهش فرش و موکت در اتاق کودک.
- استفاده از جاروبرقی با فیلتر
شوره حیوانات خانگی: اگر سابقه آسم یا آلرژی در خانواده وجود دارد و کودک مستعد است، ممکن است لازم باشد در مورد داشتن حیوانات خانگی (به خصوص سگ و گربه) تجدید نظر شود. در صورت نگهداری، شستشوی منظم حیوان و ممنوعیت ورود آن به اتاق خواب کودک توصیه می‌شود.
گرده گیاهان: در فصول گرده‌افشانی، پنجره‌ها را بسته نگه دارید، از تهویه مطبوع استفاده کنید و پس از بازی در فضای باز، لباس‌های کودک را عوض کرده و دوش بگیرید.
کپک: رطوبت را در خانه کنترل کنید، نشتی‌ها را تعمیر کنید و از تهویه مناسب در حمام و آشپزخانه اطمینان حاصل کنید. از تمیزکننده‌های ضد کپک استفاده کنید.
آلاینده‌های هوا و مواد شیمیایی خانگی
تا حد امکان از قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا (به خصوص در ساعات اوج ترافیک یا نزدیکی صنایع) خودداری کنید.
از اسپری‌های خوشبوکننده هوا، اسپری‌های حشره‌کش و محصولات تمیزکننده قوی با بوی تند در خانه استفاده نکنید. تهویه مناسب در هنگام استفاده از این مواد ضروری است.
تقویت سیستم ایمنی و پیشگیری از عفونت‌ها
عفونت‌های ویروسی تنفسی مکرر، به‌ویژه در اوایل زندگی، می‌توانند خطر ابتلا به آسم را افزایش دهند.
واکسیناسیون: اطمینان از واکسیناسیون کامل کودک طبق برنامه توصیه شده، به خصوص واکسن آنفولانزا و واکسن پنوموکوک، می‌تواند از عفونت‌های شدید تنفسی جلوگیری کند.
بهداشت دست‌ها: شستشوی مکرر دست‌ها (هم کودک و هم اطرافیان) برای جلوگیری از انتشار ویروس‌ها.
پرهیز از تماس با افراد بیمار: تا حد امکان، از تماس کودک با افرادی که دچار سرماخوردگی، آنفولانزا یا سایر عفونت‌های تنفسی هستند، خودداری کنید.
حفظ وزن سالم
اضافه وزن و چاقی در کودکان با افزایش خطر ابتلا به آسم و تشدید علائم آن مرتبط است. تشویق به رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم برای حفظ وزن مناسب، از اهمیت بالایی برخوردار است.
کاهش استرس
اگرچه ارتباط مستقیم آن کمتر از عوامل دیگر اثبات شده، اما استرس مزمن می‌تواند بر سیستم ایمنی تأثیر بگذارد و در برخی کودکان، علائم آسم را تحریک کند. ایجاد یک محیط آرام و حمایتی برای کودک می‌تواند مفید باشد.
جمع بندی
پیشگیری از آسم در کودکان یک رویکرد چندوجهی است که شامل توجه به تغذیه، کنترل عوامل محیطی، تقویت سیستم ایمنی و حفظ سبک زندگی سالم می‌شود. اگرچه نمی‌توان تمام موارد آسم را پیشگیری کرد، اما با اجرای این راهکارها، می‌توانیم به طور قابل توجهی شانس فرزندانمان را برای داشتن ریه‌های سالم‌تر و تنفسی راحت‌تر در طول زندگی افزایش دهیم.
مشاوره با بهترین پزشک اطفال تهران در مورد سابقه خانوادگی و عوامل خطر خاص هر کودک برای تدوین بهترین برنامه پیشگیری، همواره توصیه می‌شود.
برای دریافت مشاوره با دکتر مهدی افشاری بهترین فوق تخصص ریه کودکان با شماره 02166602506 تماس بگیرید و یا به صورت اینترنتی نوبت بگیرید.
